ضرورت هوشمندسازی مدارس
امروزه اطلاعات و دانش اساسیترین دانایی انسانها، جوامع و ملتها به شمار میآید. نیروی انسانی مهمترین عنصر اشاعه و گسترش فناوری است. یکی از مهمترین دستاوردهای توسعهی فناوری تحول در عرصهی آموزش و پرورش است. کلاسهای مجازی، مدارس مجازی، مدارس هوشمند و به طور کلی یادگیری الکترونیکی از ظرفیتها و قابلیتهای قابل اتکا برای توسعهی این مهارتها است (صالحی و کاشانی، ۱۳۸۶).
ورود به عصر اطلاعات و رواج فناوریهای مبتنی بر شبکههای جهانی و رایانهها سبب پدید آمدن محیطهای جدید یادگیری به شکل رسمی و غیررسمی شده است. پیدایش مدارس هوشمند به عنوان جزئی از سیستمهای حمایتکنندهی آموزش رسمی برای یادگیرندگان محروم از تحصیل در کشورهای پیشرفته نظیر انگلستان و آمریکا از اوایل دههی ۱۹۶۰ فرصتهای جدید یادگیری را فراهم کرده است. این مدارس خدمات آموزشی اینترنتی غیردولتی را فارغ از محدودیتهای زمانی و مکانی برای کسانی نظیر دانشآموزان مدارس روستایی یا برونشهری که به دلایلی نمیتوانند در مدرسه حضور یابند، عرضه میکنند و در پارهای از موارد برای بازماندگان از تحصیل، برنامههای آموزش انفرادی ارائه میدهند (میلتون،۵۴۳:۲۰۰۳).
از این رو برنامهی مدارس هوشمند کشورهای توسعهیافته، اینترنتی است که به صورت غیرحضوری و بدون نیاز به حضور فیزیکی معلم و دانشآموز و نیز سازمان سنتی مدرسه فرایند یادگیری را هدایت میکند (زمانی و همکاران، ۱۳۸۹).
به کارگیری ابزار فناوری اطلاعات و ارتباطات، راهکارهای نوینی را در بهبود و توسعهی نظام آموزشی ارائه نموده که استقرار مدارس هوشمند از نتایج آن است. طرح مدارس هوشمند کمک میکند تا با تغییر سنتهای قدیمی با استفاده از فناوریهای نوین، به اهداف عالی آموزش و پرورش در راستای پژوهشمحوری دست یافت. مدرسهی هوشمند شامل اجزای در هم تنیدهای است که به منظور برانگیختن حس کنجکاوی دانشآموزان و مشارکت فعال آنها طراحی شده تا با هماهنگ کردن تلاش دانشآموزان، معلمان و مدیران، در محیطی جامع و تلفیقی، نسبت به برآورده نمودن تمامی نیازهای آموزشی افراد اقدام کند. مدرسهی هوشمند عبارت است از یک سازمان یادگیری که با هدف آمادهسازی دانشآموزان به منظور زیستن در عصر دانایی، به طور سیستماتیک در فعالیتهای یاددهی- یادگیری و مدیریت مدرسه، طراحی شده است. در این مدارس با استفاده از یادگیری الکترونیکی به صورت حضوری و با حفظ فضای فیزیکی مدرسه، معلم و دانشآموز، با برخورداری از نظام آموزشی هوشمند و با رویکرد تلفیقی و جامع نسبت به ارائه خدمات آموزشی و پرورشی به دانشآموزان تلاش میشود (عبدالوهابی، ۷۶:۱۳۹۰).
تحولات جدید در فناوری اطلاعات و ارتباطات، جوامع انسانی را به سمت جامعهی اطلاعاتی سوق داده و مسائلی مانند آموزش و تربیت متناسب با نیازهای زمان و جامعه بیشتر مورد توجه قرار میگیرد. یکی از نهادهایی که به امر آموزش و تربیت نیروی انسانی میپردازد، آموزش و پرورش است که جمعیت زیادی در کشور را تحت پوشش قرار میدهد. آموزش و پرورش در عصر حاضر باید بتواند مهارتهای مورد نیاز جامعه را شناخته و متناسب با عصر جدید آموزش دهد و از طرف دیگر ابزارهای مورد نیاز آموزش را به کار گیرد و به اصلاح فرایند زمان خود متناسب با عصر اطلاعات بپردازد. توسعهی فناوری اطلاعات و ارتباطات در برنامههای آموزش و پرورش گامی مؤثر در تحول کیفی اهداف، برنامهها، روشها و شیوههای تدریس است. مدارس هوشمند گامی جدید در تطابق با عصر اطلاعات است و انقلابی را در فرایند یاددهی-یادگیری ایجاد میکند (صالحی ، ۵۶:۱۳۸۶).
امروزه نیاز به همگام شدن با تحولات و دستاوردهای فناوری و علوم بشری یک نیاز ضروری برای آموزش و پرورش است. پژوهشهای کنونی نشان میدهد که استفاده از کامپیوتر میتواند به درک دانشآموز از خود و جامعهپذیری وی کمک کند. به این منظور حرکت مدارس به سمت هوشمند شدن و بهرهگیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در نظام یاددهی- یادگیری و متعاقباً طرح و تدوین برنامههای درسی پاسخگو برای دانشآموزان در چنین مدارسی، انگیزه یادگیری را در آنها افزایش میدهد. (نیلی و همکاران، ۱۳۸۹).
هدف اصلی
ارزیابی استقرار مدارس هوشمند در مدارس مقطع دوم متوسطه کاشان و آران وبیدگل
اهداف فرعی
-بررسی وضعیت زیرساخت های فناوری اطلاعات جهت ایجاد مدارس هوشمند
-بررسی وضعیت موجود محیط یاددهی -یادگیری مبتنی بر محتوای چند رسانه ای جهت ایجاد مدارس هوشمند
-بررسی وضعیت مطلوب و وضعیت موجود مدیریت مدرسه توسط سیستم یکپارچه رایانه ای جهت ایجاد مدارس هوشمند
-بررسی وضعیت مطلوب و وضعیت موجود توانمندسازی معلمان درحوزه فناوری اطلاعات جهت ایجاد مدارس هوشمند
-بررسی وضعیت مطلوب و وضعیت موجود برقراری ارتباط یکپارچه رایانه ای با مدارس دیگر جهت ایجاد مدارس هوشمند