1-4-1 هدف اصلی———————————- 6
1-4-2 اهداف فرعی ——————————- 7
1-5 تعاریف و اصطلاحات—————————- 7
2-1-1-1 بیماریها و اختلالات روانی—————— 10
2-1-1-2 شخصیت———————————— 14
2-1-2-1 محیط اجتماعی—————————– 23
2-1-2-2 محیط اقتصادی—————————– 25
2-2 مبحث دوم: طلاق: ثمرۀ جرم ——————– 27
2-2-1 گفتار نخست: طلاق————————— 27
2-2-2 گفتار دوم: بررسی عوامل موثر بر طلاق از دیدگاه نظری 29
2-2-2-1 نظریه همسان همسری————————- 29
2-2-2-2 نظریه مبادله—————————– 30
2-2-3 گفتار سوم: عوامل موثر درطلاق————— 31
2-2-3-1 اعتیاد———————————– 32
2-2-3-2 تفاوت پایگاه اجتماعی و فرهنگی———— 32
2-2-3-3 مشکلات اقتصادی—————————- 32
2-2-3-4 مشکلات جنسی——————————- 33
2-2-3-5 آشنا شدن زنان با حقوق خود—————- 33
2-2-3-8 آرمان‌زدگی——————————– 36
2-2-3-9 رشد نیافتگی زوجین———————— 36
2-2-4 گفتار چهارم: آسیب شناسی طلاق————— 37
2-2-4-1 آثار و عوارض منفی طلاق بر زنان مطلّقه——— 37
2-2-4-2 آثار و عوارض منفی طلاق برای مردان———— 38
2-2-4-3 آثار و عوارض منفی طلاق برای فرزندان———- 38
2-3 مبحث سوم :پیشینه تحقیقات انجام شده درارتباط با بزه کاری وطلاق———————————————— 38
2-3-2 گفتار دوم: چالش‌ها، تهدیدها و عوامل تسهیل کننده طلاق 42
3-1- مقدمه————————————– 45
3-2- روش و طرح تحقیق—————————- 45
3-5- روش تجزیه و تحلیل دادهها——————– 47
4-1. مقدمه————————————– 49
4-2. یافتههای توصیفی تحقیق———————- 49
4-2-2 توصیف نظرات پاسخگویان درخصوص مولفه‌های بزهکاری زوجین 53
4-2-2-1 عوامل درونی و بیرونی——————— 53
4-2-2-2 مولفه‌های اجتماعی————————- 54
4-2-2-3 مولفه‌های اقتصادی————————- 54
4-2-2-4 مولفه‌های فرهنگی————————– 55
4-2-2-4 مولفه‌های خانوادگی———————— 55
4-3 یافتههای استنباطی————————— 56
4-3-1 همبستگی بین متغیرها———————– 56
4-4. رگرسیون تک متغیره و چند متغیره به روش ENTER 57
5-1- مقدمه————————————– 65
5-2- یافتههای آمار توصیفی———————– 65
5-3 یافتههای آمار استنباطی———————- 65
5-3-6 نتیجه فرضیه 6—————————— 67
5-3-7 نتیجه فرضیه 7—————————— 67
5-4 بحث و نتیجه گیری—————————- 68
5-6-2- پیشنهاداتی برای محققین دیگر————– 78
منابع——————————————- 80
جدول 2-3. بررسی پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ———————————————— 47
جدول ( 4-1). توصیف نمونه آماری بر اساس سن———- 49
جدول (4-4) : آزمون کلموگرف-اسمیرنف ( بررسی نرمال بودن داده ها)———————————————— 52
جدول (4-5). وضعیت پاسخگویی افراد نمونه به سئوالات مربوط به عوامل درونی وبیرونی———————————– 53
جدول (4-6). وضعیت پاسخگویی افراد نمونه به سئوالات مربوط به مولفه‌های اجتماعی——————————– 54
جدول (4-7) وضعیت پاسخگویی افراد نمونه به سئوالات مربوط به مولفه‌های اقتصادی——————————– 54
جدول (4-8). وضعیت پاسخگویی افراد نمونه به سئوالات مربوط به مولفه‌های فرهنگی——————————— 55
جدول (4-9). وضعیت پاسخگویی افراد نمونه به سئوالات مربوط به مولفه‌های خانوادگی——————————- 55
جدول (4-10). ماتریس همبستگی پیرسون بین متغیرها– 56
جدول (4-11). عوامل درونی وبیرونی موثربر شخصیت بزه کار وطلاق 57
جدول (4-12). بین مولفه‌های اجتماعی (شغل زوجین بزه کار) وطلاق 58
جدول (4-13). بین مولفه‌های اقتصادی (درآمد زوجین بزه کار) وطلاق 58
جدول (4-14). بین مولفه‌های فرهنگی (آموزش وسواد زوجین) بزه کار وطلاق——————————————– 59
جدول (4-16). میانگین، انحراف معیار دیدگاه پاسخگویان بر اساس گروههای سنی مختلف———————————– 61
جدول (4-17). بررسی دیدگاه پاسخگویان در زمینه تاثیر بزهکاری زوجین برطلاق بر اساس گروههای سنی مختلف—————– 61
جدول (4-18) میانگین، انحراف معیار دیدگاه پاسخگویان در زمینه تاثیر بزهکاری زوجین برطلاق
——————————————————————62
جدول (4-19). بررسی دیدگاه پاسخگویان در زمینه تاثیر بزهکاری زوجین برطلاق بر اساس سطح تحصیلات———————— 62
جدول (4-20). بررسی دیدگاه پاسخگویان در زمینه تاثیر بزهکاری زوجین برطلاق بر اساس سطح تحصیلات آزمون توکی————- 63
نمودار 4-1. توصیف نمونه آماری بر اساس سن———– 49
هدف از انجام این پژوهش بررسى تاثیر بزهکاری زوجین بر طلاق و راهکارهاى پیشگیرى از آن بوده است. روش تحقیق توصیفى از نوع پیمایشى است. در رساله پیش رو در نظر داریم که ابتدا بزهکاری را از دیدگاه های مختلف شرح داده سپس به صورت پیمایشی تببین نماییم که تا چه هاندازه بزهکاری زوجین بر طلاق در این شهرستان تاثر داشته و در ادامه علل و عوامل گوناگون مؤثر بر طلاق با استفاده از مطالعات کتابخانه‌اى مانند (پایان نامه‌ها، کتب، مقالات، مجلات، نشریه‌ها و نمایه‌هاى نوشته شده در زمینه آسیب شناسى طلاق) و نیز مصاحبه با 25 نفر از قضات محترم دادگاه خانواده، اساتید جامعه شناسى و حقوق، مطلقان و کارشناسان دادگسترى پرسشنامه‌اى 27 ماد‌ه‌اى استخراج شد و در اختیار افراد نمونه تحقیق که شامل 214 نفر از افراد مرتبط با موضوع (کسانی که دارای پرونده طلاق یا مرتبط با موضوع در این زمینه بودند) شهرستان لردگان قرار داده شد. براى تجزیه و تحلیل دادهها از آزمون‌های تحلیل واریانس و رتبه بندی استفاده شد نتایج نشان داد که تمام عوامل مؤثر بر طلاق از قبیل عوامل فردى و شخصیتى، اقتصادى، فرهنگى و اجتماعى در حد زیاد بر روى مسئله طلاق اثرگذار است همچنین سوال و ابهام اصلی این پژوهش که همان بزهکاری زوجین بوده بر طلاق تاثیر داشته و می توان گفت که تاثیر آن مستقیم می باشد. همچنین در آخر مهمترین راهکارهاى پیشگیرى از طلاق ارائه گردید.
واژگان کلیدی: بزهکاری، طلاق، مولفه‌های فرهنگی، اجتماعی، زوجین، بزه.
بزهکاری از واژة لاتین«delinquer» به معنای خطا کردن گرفته شده است (بیرو ١٣٨٢، ١٥) بزهکاری در فارسی سه معنا دارد که معنای اول آن مجرمیت، معنای دوم آن توده و جمع جرایم و معنای سوم آن مجموعة جرایم ارتکابی در زمان و مکان معین فارغ از نوع آن است اقدام به عملی که برخلاف موازین، مقررات، قوانین و معیارها و ارزش فرهنگی هر جامعه باشد، در آن جامعه بزهکاری یا جرم تلقی خواهد شد و کسانی، که مرتکب چنین اعمال خلافی می‌شوند مجرم یا بزهکار نامیده خواهند شد (فرجاد ١٣٨٣،42).
در این تحقیق، منظور از بزهکاری کلیة اعمالی است که قانون گذار از آن به عنوان جرم نام برده و برای آن مجازات زندان در نظر گرفته است
متأسفانه در زمان حاضر شمار چشم گیری از زندانیان، زوجینی هستند که به علت ارتکاب جرایم گوناگون، از کانون خانواده جدا شده و در زندان به سر می‌برند، گرچه بزهکاری ممکن است علل متفاوت و متعددی داشته باشد، ولی این تحقیق به بررسی و تجزیه و تحلیل عوامل مؤثر بر بزهکاری زوجین بر طلاق، پرداخته است. طلاق به عنوان یک مسئله اجتماعی که در برگیرنده انحلال قانونی ازدواج و جدایی زن وشوهر می‌باشد، به لحاظ تأثیرات گسترده در روند رشد جمعیت و همچنین دگرگونی ساختارخانواده حائز اهمیت به سزایی می‌باشد. به واسطه همین امر، سازمان ثبت احوال در کنار درج دو واقعه مرگ و میر و ولادت به ثبت آمار ازدواج و طلاق‌های جاری سالانه می‌پردازد و این آمارها به عنوان منبع بررسی‌های کارشناسی توسط صاحب نظران و محققان مورد بهره برداری واقع می‌شوند.
بی هیچ شبهه‌ای طلاق از دشوارترین پدیده‌های اجتماعی از دیدگاه پژوهشی است (ساروخانی 1376؛ به نقل از مرادی 1380، 24). فروپاشی روابط زوجین شایعترین جلوه تعارض شدید است. در آماری که از سازمان مربوطه اخذ گردید و طبق آمار ثبت احوال کشور آمار طلاق از ۷/۱۰ درصد در سال ۸۴ به ۱/۱۲ درصد در سال ۸۵ رسیده است. بیشترین درصد طلاق زنان، در سنین ۱۶ تا ۳۵ و بیشترین طلاق مردان در سنین ۲۰ تا ۴۰ سال اتفاق می‌افتد. طبق همین آمار بالغ بر ۷۵ درصد طلا‌ق‌ها مربوط به زوجین با کمتر از ۱۰ سال سنوات زناشویی می‌شود. همچنین آمار تکان‌دهنده‌تر اینکه ۵۰ درصد طلا‌ق‌ها نیز در ۴ سال اول زندگی اتفاق می‌افتند. در سال ۸۵ به ترتیب استان‌های تهران، کرمانشاه، قم، کردستان و بوشهر ۵ استان دارای بالا‌ترین نسبت طلاق به ازدواج بوده‌اند و استان‌های ایلا‌م، سیستان و بلوچستان، چهارمحال و بختیاری، یزد و خراسان جنوبی دارای کمترین میزان طلاق بوده‌اند. لذا وجود قم در بین ۱۵ استان اول (با بالا‌ترین میزان طلاق) فرضیه <استان‌های مذهبی دارای کمترین نرخ طلاق هستند را به‌طور کل نفی می‌کند، اما به دلیل اینکه در هیچ یک از مراحل حقوقی و قانونی طلاق، علت وقوع ثبت نمی‌شود با عدم وجود آمار دقیق روبه‌رو هستیم و در نتیجه امکان بررسی آماری علل و عوامل موثر بر بروز طلاق به عنوان یکی از پدیده‌های اجتماعی که آسیب اجتماعی تزلزل خانواده را به همراه دارد وجود ندارد. با این حال براساس تحقیقات ملی انجام شده توسط معاونت اجتماعی سازمان بهزیستی ۵ علت اصلی درخواست طلاق از بین ۳۶ علت بر طبق پرونده‌های مختومه در سال‌های ۸۴ و ۸۵، اعتیاد به مواد مخدر، درآمد ناکافی جهت اداره زندگی، ضرب و شتم، تنفر و عدم علا‌قه، سوءظن و بدبینی گزارش شده است.(سازمان ثبت احوال کشور) تقریباً هیچ زن و شوهری با نیت طلاق با هم وصلت نمی‌کنند (بهاری 1377-1379، 25). اما تحولات جریان زندگی زن و شوهرها را به سمت اختلاف، درگیری، جدایی روانی- عاطفی و گاه طلاق سوق می‌دهد (بهاری 1388، 25). مراجعان متقاضی طلاق دو نوع اند: 1. کسانی که برای بحران طلاق خواستار کمک هستند و 2. کسانی که می‌خواهند مسایل زیر بنایی را حل کنند (استورم و اسپرنکل 1982، 164).
زایش ناموزون جمعیت و توزیع نامتعادل آن، آلودگی‌های زیست محیطی، بحران‌های اقتصادی، افزایش بیکاری، مهاجرت‌های دسته‌جمعی، حاشیه‌نشینی در کلان شهرها، نزاع‌های قومی و افزایش جرم و جنایت از جمله مسائلی هستند که بر میزان بزهکاری زوجین می‌افزاید. ارتکاب جرم و عمل خلاف به قشر اجتماعی یا جنس معینی اختصاص ندارد. زن یا مرد در جایگاه‌های اقتصادی و اجتماعی متفاوت، از راه‌های گوناگون فرصت‌هایی برای عمل خلاف پیدا می‌کنند. افزایش ناموزون جمعیت و توزیع نامتعادل آن، آلودگی‌های زیست محیطی، بحران‌های اقتصادی، افزایش بیکاری، مهاجرت‌های دسته‌جمعی، حاشیه‌نشینی در کلان شهرها، نزاع‌های قومی و افزایش جرم و جنایت از جمله مسائلی هستند که توجه بسیاری از صاحب‌نظران مسائل اجتماعی را جلب کرده‌اند. چرا که جرایم نه‌تنها افزایش یافته‌اند، بلکه طیف‌وسیعی از اعمال خلاف، از استعمال موادمخدر گرفته تا سرقت‌های مسلحانه و آدم‌ربایی و سوءاستفاده‌های مالی را دربرمی‌گیرد. این اعمال صدالبته مختص مردان نیست. گروهی از جمع خلافکاران را زوجین تشکیل می‌دهند.
مسئله جرم و بزهکاری، که در پی مسائل و مشکلات اجتماعی دیگر نظیر فقر و بیکاری و بحران‌های اقتصادی و اجتماعی و دگرگونی در قوانین و الگوهای اجتماعی، خلاصه، بر هم خوردن تعادل در نظم اجتماعی پدید می‌آید، منحصر به مردان نیست. زنان نیز از صدمات این مشکلات اجتماعی مصون نیستند و زندگی آنان، به دلیل ابعاد نقش‌‌ها و مسئولیت‌هایشان، که با توجه به ساختار طبقاتی آنها شکل می‌گیرد، بر اثر آنها دستخوش بحران و نابسامانی می‌گردد. در این بررسی، سعی بر این بوده است که با توجه به آراء گوناگونی که در زمینه جرم و بزهکاری، به‌ویژه جرایم زوجین وتاثیر آن برطلاق، مطرح شده است رابطه آن دو با شرایط اجتماعی و اقتصادی افراد مجرم سنجیده شود. شاید تذکر این نکته خالی از اهمیت نباشد که ارتکاب جرم و عمل خلاف به قشر اجتماعی یا جنس معینی اختصاص ندارد. زن یا مرد در جایگاه‌های اقتصادی و اجتماعی متفاوت، از راه‌های گوناگون فرصت‌هایی برای عمل خلاف پیدا می‌کنند.
طلاق در لغت جدا شدن زن و مرد، رها شدن از قید نکاح و رهایی از زناشویی است. طلاق در زمره غم انگیزترین پدیده‌های اجتماعی است. تعادل انسانها را بر هم می‌زند، همان طور که بر جامعه آثاری شوم برجای می‌گذارد. به درستی می‌توان گفت هیچگاه مطالعه آسیب شناسی اجتماعی و انحرافات اجتماعی و بزهکاری اجتماعی بدون توجه به طلاق کامل نخواهد بود. به تعبیر دیگر هر جامعه که در جستجوی سلامت است باید این پدیده را مهار کند. (ساروخانی 1376، 18)
بررسی آمار موجود نیز نشان دهنده روند رو به رشد آمار طلاق در کشور است بطوری که از 3/6 در ده هزار نفر در سال 75 به 4/9 در 10000 نفر در سال 1380 افزایش یافته است (تیرگری 1386، 44).
جدیدترین اطلاعات آماری ایران در مورد طلاق بیانگر افزایش آمار آن می‌باشد. به گزارش اداره کل روابط عمومی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، طی 6 ماهه اول سال 1391 تعداد طلاق‌های خلعی، بائن و رجعی به ترتیب 17، 17 و 32 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش نشان می‌دهد.
مقایسه آمار قوه قضاییه در سال 1392، در مورد میزان ازدواج‌ها و طلاق‌های به ثبت رسیده بیانگر این است که تعداد ازدواج‌های سال 92 فقط 1161 فقره بیشتر از طلاق بوده است. ایران چهارمین کشور جهان از نظر میزان طلاق معرفی شده است. این افزایش سریع و رو به رشد جدایی و طلاق زوج‌ها، موجب نگرانی تحلیل‌گران اجتماعی شده است. از طرف دیگر با توجه به پیامد‌های متعدد منفی طلاق از جمله به‌خطر افتادن سلامت روانی زوج‌ها و فرزندانشان، میزان تصادفات اتومبیل منجر به مرگ، شیوع فزاینده بیماری‌های جسمانی، خودکشی، خشونت و قتل برای زوجین و خطر افسردگی، انزوا، مشکلات سلامتی و عملکرد تحصیلی پایین برای فرزندان وجود دارد. مسأله اصلی ما در این پژوهش این است که بزهکاری زوجین چه تأثیری بر طلاق دارد و بزهکاری کدامیک از این دو بیشترین اثر را خواهد داشت؟ با بررسی عوامل موثر بر بزهکاری والدین و شاخص‌ها و مؤلفه‌های مهمی که در این زمینه نقش دارند، و مقایسه آن با عوامل طلاق می‌توان نقش و تأثیر بزهکاری بر شکل گیری طلاق را بررسی و پیگیری کرد. همچنان که تأثیر نوع بزهکاری در وقوع طلاق یکی از مسائل مهمی است که نیاز به بررسی دارد.
شکل (1-1) نمایش مدل تحلیلی بررسی عوامل موثر بر بزهکاری والدین
بزهکاری چه تاثیری بر طلاق در زوجین داشته و آیا این موضوع در شهرستان لردگان موضوعیت داشته یا خیر؟
عوامل درونی و بیرونی بزهکار بر طلاق تاثیر داشته یا خیر؟
بین مولفه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و طلاق در شهرستان لردگان رابطه وجود داشته یا خیر؟
-بین بزهکاری زوجین و طلاق درشهرستان لردگان رابطه وجود دارد.
-بین عوامل درونی و بیرونی موثر بر شخصیت بزهکار و طلاق درشهرستان لردگان رابطه وجود دارد.
– بین مولفه‌های اجتماعی (شغل زوجین) و طلاق درشهرستان لردگان رابطه وجود دارد.
– بین مولفه‌های اقتصادی (درآمد زوجین) و طلاق درشهرستان لردگان رابطه وجود دارد.
-بین مولفه‌های فرهنگی (آموزش وسواد زوجین) و طلاق درشهرستان لردگان رابطه وجود دارد.
-بین مولفه‌های خانوادگی و طلاق درشهرستان لردگان رابطه وجود دارد.
– ازدیدگاه زنان و مردان شهرستان لردگان براساس ویژگی‌های جمعیت شناختی (سن، جنسیت و… ) در ارتباط با عوامل موثر بر بزهکاری زوجین و طلاق تفاوت معناداری وجود دارد.
بررسی رابطه بین بزهکاری والدین و طلاق
– بررسی رابطه بین عوامل درونی و بیرونی موثر بر شخصیت بزهکار و طلاق در شهرستان لردگان
– بررسی رابطه بین مولفه‌های اجتماعی (شغل زوجین) وطلاق درشهرستان لردگان.
– بررسی رابطه بین مولفه‌های اقتصادی (درآمد زوجین) وطلاق درشهرستان لردگان.
– بررسی رابطه بین مولفه‌های فرهنگی (آموزش وسواد زوجین) وطلاق درشهرستان لردگان.
– بررسی رابطه بین مولفه‌های خانوادگی وطلاق درشهرستان لردگان.
– بررسی تفاوت بین دیدگاه پاسخگویان براساس ویژگی‌های جمعیت شناختی درارتباط با تاثیر بزهکاری زوجین برطلاق.
مهمترین دلایل پرداختن به این موضوع این است که قبلا در مورد تأثیر طلاق بر بزهکاری اطفال و نوجوانان تحقیق شده است ولی در مورد تأثیر بزهکاری زوجین بر طلاق تحقیق نشده است. با توجه به این که عوامل متعددی زمینه ساز طلاق می‌شوند بررسی و سنجش بار عامل بزهکاری زوجین (یکی یا هر دو) بر طلاق چگونه است. با توجه به افزایش طلاق در کشور این تحقیق ضرورت دارد تا بتوانیم با شناخت دقیق تر موضوع از وقوع آن پیشگیری کنیم و رشد آن را کند نماییم. در اهمیت و ضرورت پرداختن به این موضوع، باید اذعان داشت که رابطة بین کودک و والدین معمولاٌ در طی مراحل نخستین زندگی کودک، اهمیتی بسیار دارد. تحقیقات نشان می‌دهد، که اگر این رابطه به هر طریقی آسیب ببیند، ممکن است نتایج وخیمی به بار آورد وقتی یکی از والدین، یعنی ریشه واساس وبنیان خانواده به بزهکاری متمایل شود از سایراعضای خانواده به ویژه فرزندان نمی توان انتظار داشت که در راه درست و صحیح قدم بگذارند، زیرا از تربیتی صحیح و درست محروم مانده اند، در صورتی که اگر مرد یک خانواده به بزهکاری روی آورد، دور از ذهن نیست که مادری فداکار و متعهد به حفظ و بقای کانون خانواده همت گمارد و فرزندان را از قدم گذاشتن در راه‌های ناثواب بازدارد، زیرا تربیت فرزندان اساساً ازدامان مادران شکل می‌گیرد.
قیمت : بیست و هفت هزار تومان
