استانداردهای ازقبل تعریف شده
ب)رسالت، هدف وانتظارات.
کیفیت در آموزش عالی ونظام دانشگاهی از ابعاد مختلف مورد توجه است. بحث کیفیت در آموزش عالی مانند بسیاری از مسائل تعلیم وتربیت بحث پیچیده ای است واختلاف نظرهایی در باره آن وجود دارد .برخی از صاحبنظران کیفیت هر نظام آموزشی را مترادف با کارایی آن می دانند و کارایی نظام را در ارتباط با سه مقوله درونداد، فرایند و برونداد ذکر می کنند و کیفیت را سبب افزایش بهره وری و بهره دهی می دانند. به هر حال هنگامی که صحبت از کیفیت دانشگاه به میان می آید ارزشیابی نظام آموزشی مطرح می شود. همگام با توسعه های کمی آموزش عالی، توجه به شاخصهای کیفی نیز ضروری است . باتوجه به ضرورت رشد کیفی در آموزش عالی شناخت عوامل موثر بر آن، انجام دادن پژوهش در این زمینه بیشتر احساس می شود.(همان منبع)
دانشجویان،کارکنان و مدرسان (هیئت علمی)مشتریان عمده آموزش عالی هستند. از آنجایی که یکی از مشخصه های کیفیت در دانشگاه، برآورده شدن انتظارات ازفرایند خدمات آموزشی است با بررسی شکاف بین انتظارات وادراکات می توان کیفیت این فرایند را تعیین نمود.
برداشت های متناقض از کیفیت آموزش منجر به استفاده از روش های متفاوتی برای اندازه گیری کیفیت در آموزش عالی شده است برای سال های متمادی، پژوهشگران، کیفیت خدمات را با استفاده از مقیاس های تک بعدی اندازه گیری میکردند، در حالی که مقیاس های تک بعدی برای اندازه گیری یک مفهوم چندبعدی مانند کیفیت، مناسب نیستند. یکی از روش هایی که غالبًا در ارزشیابی کیفیت آموزش عالی و دانشگاه ها مورد استفاده قرار میگیرد، مدل سروکوال (SERVQUAL) است که توسط پاراسورامان ابداع شد.این ابزار، ادراک مشتریان را در پنج بعد خدمت شامل؛ ابعاد فیزیکی یا ملموس، اطمینان، پاسخگویی، تضمین و همدلی اندازه گیری می نماید. سروکوال، ابزار معتبری برای ارزشیابی کیفیت خدمات است ودر قیاس با سایر روش های ارزشیابی کیفیت، مزایایی دارد که امکان تطبیق ابعاد آن با انواع مختلف محیط های خدماتی، پایایی و اعتبار بالای آن در مقایسه ادراک و انتظار مشتریان، اهمیت نسبی ابعاد پنج گانه آن در درک کیفیت خدمات و توانایی تحلیل براساس ویژگی های جمعیت شناختی، روان شناختی و سایر زمینه ها از مزایای آن است.(توفیقی و همکاران۱۳۹۰)
در فصل حاضر ابتدا پس از مقدمه، اهمیت موضوع ذکر می شود و اهداف تحقیق در بخش بعدی می آید. پس از آن بیان مسأله تحقیق و فرضیه ها، مطابق با مدل مفهومی پژوهش ارائه می شود و در پایان پیشینه ی پژوهش به صورت مختصر و نیز تعاریف واژه های کلیدی بیان می شود. پایان نامه ی حاضر به صورت زیر سازمان دهی شده است. در فصل اول ادبیات تحقیق، مبانی نظری و پیشینه پژوهش بررسی می شود. در فصل سوم معرفی روش تحقیق، جامعه آماری و حجم نمونه مورد تحقیق، معرفی ابزار های جمع آوری اطلاعات، روایی و پایانی پرسشنامه پرداخته صورت می گیرد. در فصل چهارم داده ها از طریق پرسشنامه و مطالعه تحقیقات مشابه مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. درفصل پنجم پس از بیان نتایج حاصله و ارائه پیشنهاد هایی بر اساس آنها، محدودیتها ی تحقیق عنوان خواهد شد.
بررسی تاثیر مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد
۱-۴-۲-اهداف فرعی تحقیق :
۱-۴-۳-سوال اصلی تحقیق:
آیا مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد تاثیر دارد ؟
۱-۴-۴-سوالات فرعی تحقیق :
اهمیت موضوع :
امروز سرمایه اجتماعی ،نقش بسیار مهم تراز سرمایه فیزیکی و انسانی در سازمان ها و جوامع ایفا می کند و شبکه های روابط جمعی وگروهی، انسجام بخش میان انسانها، سازمان ها و انسانها. سازمان ها با سازمان ها می باشد. در غیاب سرمایه اجتماعی، سایر سرمایه ها اثر بخشی خود را از دست می دهند وبدون سرمایه اجتماعی ،پیمودن راه های توسعه و تکامل فرهنگی واقتصادی، ناهموار ودشوار می شوند. در دیدگاه های سنتی مدیریت، توسعه سرمایه اقتصادی، فیزیکی ونیروی انسانی مهم ترین نقش را ایفا می کردند اما در عصر حاضر برای توسعه بیشتر از آنچه به سرمایه اقتصادی، فیزیکی و انسانی نیازمند باشیم به سرمایه اجتماعی نیازمندیم.(صالحی و مهر علی زاده ۱۳۸۴)
درراستای بهبود کیفیت خدمات آموزشی مراکز آموزش عالی، ارزیابی کیفیت خدمات، ازجمله گامهای اساسی در تدوین برنامه های ارتقای کیفیت محسوب می شود(کاریدیس[۱] وهمکاران،۱۶:۲۰۰۱).نگاهی به روند تحولات جاری نظام آموزش عالی،حاکی از آن است که آموزش عالی باید ضمن توجه به بحران افزایش کمی وتنگناهای مالی، به حفظ، بهبود و ارتقای کیفیت بپردازد(هاشمی گلپایگانی،۵:۱۳۷۲) شواهد گوناگون نیز حاکی از آن است که این نظام در صورتی از عهده وظایف واهداف خود برمی آید که از نظر کیفیت آموزشی در وضعیت مطلوبی باشد. با توجه به این موضوع، ضرورت یافتن راه هایی که بتوان کیفیت آموزشی را افزایش داد، روشن می شود(پاکاریان ۱۳۶۹).در این راستا ارزیابی کیفیت خدمت، از جمله گامهای اساسی در تدوین برنامه های ارتقای کیفیت محسوب می شود(لیم وتانگ[۲]:۳۲:۲۰۰۰).
با توجه به ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی و اهمیت آن ازیک سو و از سویی دیگر تاثیر خدمات آموزشی، به ویژه خدماتی که از طریق دانشگاهها و موسسات آموزش عالی ارائه می شود، واینکه یکی از مهمترین حوزه های خدماتی در هر جامعه محسوب می شود، دراین تحقیق سعی شده است به بررسی رابطه مولفه های سرمایه اجتماعی و کیفیت خدمات آموزشی در موسسات آموزش عالی مشهد پرداخته شود.
با توجه به اینکه در موسسات آموزش عالی به نیروی انسانی به عنوان یک سرمایه اجتماعی نگاه نمی شود، و کیفیت خدمات آموزشی در حد سرمایه های اجتماعی نیستند هدف این پژوهش بررسی رابطه بین دو موضوع در موسسات آموزش عالی مشهد است تا متوجه کاستی ها شده و بتوانیم با ارائه راه حل هایی از این شکاف ها جلوگیری نماییم تا به اثربخشی نائل آییم.
[۱] karydis
[۲] Lim&Tang
بررسی تاثیر مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد
۱-۴-۲-اهداف فرعی تحقیق :
۱-۴-۳-سوال اصلی تحقیق:
آیا مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد تاثیر دارد ؟
۱-۴-۴-سوالات فرعی تحقیق :
اهداف وسوالات تحقیق :
۱-۴-۱-هدف اصلی تحقیق :
بررسی تاثیر مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد
۱-۴-۲-اهداف فرعی تحقیق :
۱-۴-۳-سوال اصلی تحقیق:
آیا مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد تاثیر دارد ؟
۱-۴-۴-سوالات فرعی تحقیق :
۱-۵-فرضیه های تحقیق :
۱-۵-۱-فرضیه اصلی تحقیق :
بررسی تاثیر مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد
۱-۴-۲-اهداف فرعی تحقیق :
۱-۴-۳-سوال اصلی تحقیق:
آیا مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد تاثیر دارد ؟
۱-۴-۴-سوالات فرعی تحقیق :
ماسل کوو همکارانش[۱] (۲۰۱۱) به همراه همکارانش یا پژوهشی باعنوان سرمایه اجتماعی دینی، اندازه گیری و فواید آن به عنوان تعیین کننده اجتماعی سلامت انجام داد . در این تحقیق سنجش سرمایه اجتماعی دینی معرفی می شود که معیارهای آن عبارتند از : عضویت در گروه،یکپارچه سازی اجتماعی ،ارزش ها و هنجارها ،اعتمادپذیری و پل ساز و پشتیبانی اجتماعی که پس از بررسی ۱۰۴ بزرگسال در یکی از شهرهای ایالات متحده مشخص شد که سرمایه اجتماعی دینی، یک ساختار معتبر وقابل اعتماد برای سنجش است.کلیه شاخص های سرمایه اجتماعی دینی در بین کسانی که بطور مرتب در مراسن دینی حضور می یابند بالاتر بوده ،غیر از اعتماد پل ساز (اعتماد افراد مختلف از گروه های دینی )بین سرمایه اجتماعی در سطح دینی و در سطح همسایگی نیز یک پیوند ضعیف و وارونه مشاهده شد.
تحقیقی توسط نورمن و همکاران وی[۲] (۲۰۱۰) با موضوع تأثیرات تعاملی سرمایه روانشناختی و تعهد سازمانی بر رفتار شهروندان کارکنان سازمانی صورت پذیرفته است. نتایج نشان داده که بین سرمایه روانشناختی و رفتار شهروند سازمانی رابطه وجود دارد.
زنگ و همکاران وی[۳] (۲۰۰۹) در تحقیقی با موضوع منابع سرمایه اجتماعی کار به این نتیجه رسیده اند که رفتار شهروندی نوع دوستانه، تا حد بالایی با شبکه های اجتماعی در ارتباط است.
بردلی[۴] (۲۰۰۶) مطالعه ای را بااستفاده از روش سروکوال به منظور تعیین ادراک و انتظار دانشجویان چینی از کیفیت خدمات آموزشی در دوره تحصیلات تکمیلی و تحلیل شکاف کیفیت انجام داد. در این مطالعه مشخص شد که در تمام ابعاد خدمت، شکاف منفی کیفیت وجود دارد.
چوو[۵](۲۰۰۶) در مطالعه ای که در خصوص کیفیت خدمات آموزشی در دانشکده مدیریت بازرگانی دانشگاه رایرسون در تورنتو کانادا صورت گرفت، در بعد تضمین بیشترین شکاف منفی کیفیت مشاهده شد.
۱-۷-تعریف واژه های کلیدی:
سرمایه اجتماعی :
ازدیدگاه سازمانی ناهاپیت و گوشال سرمایه اجتماعی را به عنوان جمع منابع بالفعل و بالقوه موجود در درون، قابل دسترس از طریق و ناشی شده از شبکه روابط یک فرد یا یک واحد اجتماعی تعریف می کنند (ناهاپیت و گوشال ۱۹۹۵).
بعد ساختاری سرمایه اجتماعی:اصولاً بعد ساختاری سرمایه اجتماعی به توانایی افراد برای ایجاد رابطه با سا یرین در یک سازمان اشاره دارد. این روابط به گفته نهاپیت و گوشال، شامل کانال های ارتباطی می باشند که برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز می باشند. چنین جریان اطلاعات باعث ایجاد مزیت رقابتی به واسطه ارتقای توانایی سازمان برای جذب و تلفیق دانش می شود(لینا و همکاران، ۲۰۰۶، ص ۳۵۴).
بعد ارتباطی سرمایه اجتماعی: بعد ارتباطی به توصیف نوع و روابط شخصی می پردازد که افراد با یکد یگر در یک سری از تعاملات دارند. مهم ترین جنبه های این بعد عبارتند از: اعتماد، هنجارها، تعهدات و انتظارات و هویت می باشد (لینا و همکاران، ۲۰۰۶ ، ص ۳۵)
بعد شناختی سرمایه اجتماعی:جنبه شناختی سرمایه اجتماعی به این حقیقت اشاره دارد که افراد با یکد یگر به عنوان قسمتی از مجموعه در تعامل هستند، آنها به صورت عالی می توانند اهداف خود را تنظیم کرده و یک دیدگاه مشترک به سازمان داشته باشند (لینا و همکاران، ۲۰۰۶، ص ۳۵۴) بر طبق تحقیق ناهاپیت و گوشال ( ۱۹۹۸ ) اعضای یک شبکه باید دارای منافع مشترک بوده و یا فهم مشترکی از موضوعاتی داشته باشند که سازمان با آنها دست به گریبان است .
مهم ترین شاخصه های این بعد عبارتند از زبان و کدهای مشترک و حکایات مشترک است. (نهاپیت وهمکاران ، ۱۹۹۸ ، ص ۲۵۵؛ لسر و همکاران، ۲۰۰۱، ص ۸۳۶)
کیفیت خدمات: ارزیابی متمرکز از عناصر خدمات مثل کیفیت تعامل، کیفیت محیط فیزیکی وکیفیت درآمد می باشد. مقایسه چیزی است که مشتریان احساس می کنند که خدمات باید باشد با قضاوتی که از خدمات دریافتی دارد. این تعریف بعنوان تفاوت بین انتظارات مشتری از خدمات و خدمات دریافت شده است. (نوین فر و همکاران۱۳۹۰)
[۱] Maselko
[۲] Norman
[۳] Zhang
[۴] Bradley
[۵] Chua
بررسی تاثیر مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد
۱-۴-۲-اهداف فرعی تحقیق :
۱-۴-۳-سوال اصلی تحقیق:
آیا مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد تاثیر دارد ؟
۱-۴-۴-سوالات فرعی تحقیق :
توفیقی و همکاران (۱۳۹۰) با بررسی شکاف بین انتظارات و ادراکات دانشجویان از خدمات آموزشی، می توان زمینه را برای تدوین برنامه هایی مناسب جهت بهبود کیفیت خدمات آموزشی فراهم نمود. این مطالعه با هدف ارزیابی کیفیت خدمات آموزشی از دیدگاه دانشجویان پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد. در این مطالعه توصیفی – تحلیلی مقطعی ١٧٠ نفر از دانشجویان دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال ١٣٨٩ با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بدست آمده این بود که انتظارات دانشجویان فراتر از درک آنها از وضعیت موجود است و در هیچ کدام از ابعاد خدمت، انتظارات آنها برآورده نشده است. در راستای بهبود کیفیت خدمات آموزشی، کلیه ابعاد بویژه بعد همدلی باید در اولویت قرار گیرد.
عباسیان و همکاران (۱۳۹۲)در پژوهش خود به ارزیابی خدمات آموزشی ارائه شده به دانشجویان و تعیین میزان اختلاف بین وضع موجود و مورد انتظار می تواند زمینه تدوین برنامه های ارتقای کیفیت خدمات آموزشی را فراهم آورد پرداختند این مطالعه با هدف ارزیابی کیفیت خدمات آموزشی در دانشگاه علوم پزشکی شاهرود در سال ۱۳۸۹ انجام شد. در این مطالعه مقطعی، ۲۷۴ نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شاهرود به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. نتایج این مطالعه نشان داد انتظارات دانشجویان در تمامی ابعاد خدمت برآورده نمی شود لذا پاسخگویی، مشتری مداری، بهبود فرآیندهای انجام کار، بهسازی فضای فیزیکی و توجه به سایر ابعاد در برنامه ریزی ها می تواند نقش مؤثری در ارتقای کیفیت خدمات آموزشی داشته باشد.
آقا مولایی و همکاران(۱۳۸۵) در تحقیقی در خصوص شکاف کیفیت خدمات آموزشی از دیدگاه دانشجویان در دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان بررسی کردند.نتایج پژوهش آنها نشان داد که بر اساس نظر دانشجویان درهر پنج بعد خدمات و تمام معیارهای مربوط به هر بعد شکاف کیفیت وجود دارد. بیشترین شکاف در بعد پاسخگویی۱/۱۴- مشاهده شد و بعد از آن به ترتیب ابعاد همدلی ۰/۹۵- ، تضمین۰/۸۹- ،ملموس بودن ۰/۸۴- و اطمینان ۰/۷۱- قرار داشتند. تفاوت مشاهده شده بین شکاف کیفیت در ابعاد مختلف خدمات آموزشی از نظر آماری معنادار بود.
۱-۶-۲-پیشینه خارجی:
لاپورتا[۱] (۱۹۹۷) درمطالعه برای دوره ۱۹۷۰-۱۹۹۳ دریافت که اعتماد بین مردم – به عنوان شاخصی برای اندازه گیری سرمایه اجتماعی – رابطه مثبت و معنیداری با رشد اقتصادی دارد.
وایتلی[۲] (۲۰۰۰) درمطالعه خود به گسترش مدل رشد نئوکلاسیکی میپردازد و عامل اعتماد را به مدل خود اضافه میکند. او همچنین براساس دادههای پیمایش ارزشهای جهانی، و مطالعه بر روی ۳۴ کشور طی دوره زمانی ۱۹۹۲-۱۹۷۰ نتیجه میگیرد که اعتماد دارای اثر مثبت و معنیدار و با اثری به بزرگی سرمایه انسانی بر روی رشد اقتصادی میباشد.
گاسیو[۳] و همکاران (۲۰۰۱) و هانگ[۴] و همکاران (۲۰۰۱) با مطالعه رابطه بین سرمایه اجتماعی و رشد اقتصادی، به ترتیب در ایتالیا و امریکا به نتایج مشابهی رسیدند. بنگتسون[۵] و همکاران (۲۰۰۵) نیز در مطالعه خود به بررسی اعتماد و رشد اقتصادی- در دهه ۹۰ و با نمونه ۶۳ تایی – پرداختند. آنها نیز به یک رابطه مثبت بین این دو متغییر دست یافتند.
چو[۶] (۲۰۰۶) در مقالهای تحت عنوان« سه مدل ساده برای سرمایه اجتماعی و رشد اقتصادی» به بیان روابط نظری بین سرمایه اجتماعی و رشد اقتصادی پرداخت. دراین مقاله وی از سه طریق و با مدلهای رشد درونزا نشان داد که افزایش سرمایه اجتماعی میتواند باعث رشد اقتصادی شود.
بارتولینی[۷] و همکاران (۲۰۰۷) به تبیین مدل رشد درونزا برای اقتصاد امریکا، با تاکید بر سرمایه اجتماعی میپردازد. این مدل نشان میدهد در حالتی که سرمایه اجتماعی به میزان اندکی در جامعه وجود داشته باشد اقتصاد رشد خواهد کرد، اما میزان رشد آن بسیار تدریجی و اندک است. اما زمانی که سرمایه اجتماعی در جامعه به سطح بالایی برسد، اقتصاد به صورت تصاعدی رشد خواهد کرد.
سوی میاناندا[۸] (۲۰۰۷) در بررسی خود به تشکیل سرمایه اجتماعی از طریق سرمایه انسانی و تاثیر آن بر رشد اقتصادی۶۳ کشور دنیا پرداخته است. این مطالعه ابتدا با وارد کردن سرمایههای سهگانه -فیزیکی، انسانی و اجتماعی- در تابع تولید و بررسی اثرگذاریاشان بر روی رشد، به توضیح اثرات متقابل هر یک بر روی دیگری می پردازد. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که سرمایه اجتماعی تاثیر مثبت و معنیداری بر رشد اقتصادی این کشورها داشته است و سرمایه اجتماعی را به عنوان یکی از عوامل تشکیل دهندۀ تابع تولید معرفی میکند. از طرف دیگر، در مورد روابط متقابل سرمایههای اجتماعی و انسانی نیز به این نتیجه دست یافته است که بین شاخص اعتماد و متوسط سالهای تحصیل، همچنین شاخص اعتماد و سطح درآمد سرانه ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد.
[۱] La Porta
[۲]Whiteley, p
[۳] Gusio
[۴] Hong
[۵] Bengtsson
[۶] Chou, K. Yuan.
[۷] Bartolini, S.
[۸] Soumynananda
بررسی تاثیر مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد
۱-۴-۲-اهداف فرعی تحقیق :
۱-۴-۳-سوال اصلی تحقیق:
آیا مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد تاثیر دارد ؟
۱-۴-۴-سوالات فرعی تحقیق :