مطالبات معوق از چه زمانی به وجود آمدند به نظر می آید از زمانی که موضوع دارایی و پول در جوامع انسانی شکل گرفت همواره بدهکارانی بوده اند که پس از استقراض هرگز نزد قرض دهنده باز نگشته اند و شاید از لحظه قرض گرفتن هرگز قصد بازپرداخت آن را نداشته اند و به این ترتیب عمر مطالبات معوق به اندازه عمر وجود عنصرمالکیت در جوامع است .
با این مقدمه می توان گفت عمر مطالبات معوق بانکی نیز به اندازه عمر بانک ها است.
اما مطالبات معوق بانک ها تنها چند سالی است که در مجامع اقتصادی و رسانه ای کشور موضوعیت یافته است . در واقع رشد نگران کننده این مطالبات است که طی سالهای اخیر به یکی از چالشهای نظام بانکی و اقتصاد کشور تبدیل شده و همین مسئله لزوم اتخاذ تدابیری را برای کنترل آن طلب می کند.
آمارهای مطالبات معوق بانک ها از سال ۱۳۸۵ الی ۱۳۸۸
مطالبات بانک ها از سال ۱۳۸۴روند فزاینده ای پیدا کرد ، به طوری که در پایان سال ۱۳۸۵ سازمان بازرسی کل کشور ، حجم مطالبات معوق ۱۰بانک دولتی را معادل ۱۱هزارو ۲۰۰میلیارد تومان اعلام کرد ، همچنین در گزارش مذکور مجموع مطالبات معوق ۱۰ بانک دولتی در سال ۱۳۸۴ حدود هشت هزار میلیارد تومان ذکر شد که به این ترتیب حجم این مطالبات در سال ۱۳۸۵ بیش از ۴۰ درصد رشد داشت.
در پایان شش ماهه نخست سال ۱۳۸۶ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مطالبات معوق و سررسید گذشته بانکها را ۱۲ هزار و ۹۵۵ میلیارد تومان اعلام کرد که به این ترتیب طی شش ماهه نخست سال مذکور رقم مطالبات نسبت به سال گذشته ۹/۱۸ درصد رشد داشته است. بر این اساس تا پایان شهریور سال ۱۳۸۶ مطالبات معوق و سررسید گذشته بانک های تجاری ۸۱ هزار و ۷۷۱ میلیارد ریال ، بانک های تخصصی ۳۲هزار و ۶۸۶ هزار میلیارد ریال و بانک های غیر دولتی و موسسات اعتباری ۱۵ هزار و ۹۷ میلیارد ریال اعلام شد.
نوروز سال ۱۳۸۷، طبق گزارش بانک مرکزی مجموع مطالبات معوق و سررسید گذشته بانکها ، خرید دین و اموال معاملات بانکها در دی ماه سال ۱۳۸۶ به رقم قابل توجه ۱۶هزار و ۶۵۳ میلیارد تومان افزایش یافت که رشد ۴۹ درصدی را نسبت به آذر ۱۳۸۶ نشان داد.
در شهریور سال ۱۳۸۷ محمود بهمنی دبیر کل بانک مرکزی در نوزدهمین همایش بانکداری اسلامی اعلام کرد: ( میزان مطالبات بانکها از رقم ۱۳۰ هزار میلیارد ریال در سال ۱۳۸۵ به ۲۱۱ هزار میلیارد ریال در سال ۱۳۸۶ افزایش داشته است.) وی در این حال افزود:
(به اعتقاد ما میزان مطالبات معوق بانکها بالای ۴۰۰هزار میلیارد ریال برآورد می شود که حکایت از آن دارد که طرح ها به بهره برداری نرسیده ، اما زمان قسط تسهیلات فرا رسیده و حتی اگر بانکها آن طرح ها را تملیک کنند مجبورند آن را تکمیل کنند ، بنابراین بهتر است خود مجری آن را به اتمام رساند.)
این تحقیق ضمن بررسی ارتباط بین عوامل درون سازمانی وعوامل برون سازمانی بانکهای دولتی و خصوصی با ایجاد مطالبات معوق، به ارائه راهکارهای پیشنهادی در جهت کاهش مطالبات معوق و افزایش کارایی و اثر بخشی بانکها و توانمند ساختن آنها در جهت پرداخت تسهیلات میپردازد.
بطور کلی هدف این تحقیق بررسی علل ایجاد مطالبات معوق در بانکهای دولتی و خصوصی استان قم میباشد
که اهداف ویژه شامل:
۱- بررسی تأثیر عوامل درون سازمانی بر ایجاد مطالبات معوق در بانکهای دولتی و خصوصی استان قم.
۲- بررسی تأثیر عوامل برون سازمانی بر ایجاد مطالبات معوق در بانکهای دولتی و خصوصی استان قم.