مدل مفهومی پژوهش
بعد مدیریتی
بعد مدیریتی به اشاره به مولفه هایی دارد که در راستای پرورش استعدادها و پیشرفت شغلی، بازخورد متناسب با عملکرد، امکان مشارکت در تصمیم گیری، برنامه های حمایتی مدیران و…موثر هستند.
۴-بعد روانشناختی
خصوصیات شخصی و نگرشهایی که شخص در انجام شغل خود اعمال می کند نقش تعیین کننده ای در بهبود جبران خدمت کارکنان دارد. مولفه های این بعد عبارتند از ویژگی های شغلی، استقلال شغلی، چالش در فعالیت ها، انتظارات و باورهاو… .
بنابراین مدل مفهومی تحقیق حاضر به شکل ۱-۱ ترسیم میشود:
شکل ۱-۱٫ مدل مفهومی پژوهش
۱-۳- هدف کلی
در تحقیق به دنبال ایجاد بهرهوری هر چه بیشتر در شعب بانک ملی می باشیم در ضمن ممکن است این تحقیق به ما کمک کند به روشی دست یابیم که هزینه های جبران خدمت را برای بانک کاهش دهد.
در تحقیق به دنبال ایجاد بهرهوری هر چه بیشتر در شعب بانک ملی می باشیم در ضمن ممکن است این تحقیق به ما کمک کند به روشی دست یابیم که هزینه های جبران خدمت را برای بانک کاهش دهد.
ضرورت تحقیق
بطورکلی سازمان هایی که از لحاظ کارکنان، مشاغل، بازار، محصول، اندازه و … متفاوتند، ممکن است در انتخاب طرح های جبران خدمات نیز متفاوت باشند، با این وجود درباره حد و اندازه، ماهیت، ابعاد و عملکرد متفاوت طرح های سیستم جبران خدمات شناخت کمی وجود دارد. افزایش روزافزون پیچیدگی محیط کسب و کار طراحی مناسب سیستم های مدیریت جبران خدمات را ضروری کرده است مدیران با شناخت و درک دقیق چرخه حیات سازمان و اینکه سازمان در چه مرحله ای از رشد است می توانند تغییرات لازم در سیستم جبران خدمات متناسب با آن دوره اعمال کنند، با این عمل به طور مستقیم برجذب، نگهداری و انگیزش منابع انسانی نسبت به سازمان تاثیر گذاشته، که این کار در نهایت منجر به بهبود عملکرد سازمان، دستیابی سازمان به اهداف و ماموریتها و اثر بخشی آن خواهد شد. سرعت شگفت انگیز علوم و تکنولوژی، حاکی از دگرگون شدن توانمندی های نیروی انسانی است .
نیرویی که بر محیط اطراف خود به شدت اثر میگذارد و هر روز شگفتی های تاره می آفریند. اگر بخواهیم به موازات رقبا حرکت کنیم و یا اینکه از آنها پیشی بگیریم باید دگرگونی و تغییر را بوجود آورده و از نیروی انسانی به نحو مطلوب استفاده کنیم. دو عنصر حیاتی و اساسی بهره وری، کارایی و اثربخشی است. کارایی ناظر است بر اینکه داده های مختلف چگونه با هم ترکیب می شوند، یا اینکه کار چگونه پیش می رود؟ کارایی، توانایی به دست آوردن محصول یا ستاده بیشتر، از حداقل داده هاست. کارایی به این معنا است که حجم معینی از محصول با کیفیت عالی، در کمترین زمان و با کمترین ضایعات به دست آید. اثربخشی ناظر است بر اینکه آیا نتایج به دست آمده یا ستاده ها منطبق با هدف های مورد انتظار است یا خیر (ام.پوتی، ۱۳۷۱).
بهرهوری باید به عنوان یکی از ارکان اساسی سازمان ها در شرایط رقابتی کنونی مورد حمایت خاصی قرار گیرد. به طوری که با برنامه ریزی های اصولی و منطقی و استفاده صحیح از تمام توانایی ها و امکانات بالقوه و بالفعل در جهت تحقق هر چه بیشتر بهره وری گام برداریم. مجموعه عوامل مؤثر بر بهره وری از دو رکن اصلی تشکیل می شود. عوامل داخلی سازمان شامل عوامل انسانی و عوامل تکنولوژیکی و عوامل خارجی یعنی دولت و زیرساخت ها، منابع طبیعی، تغییرات ساختاری و غیره … می باشد.
مجموعه عوامل مؤثر بر بهره وری از دو رکن اصلی تشکیل می شود. عوامل داخلی سازمان شامل عوامل انسانی و عوامل تکنولوژیکی و عوامل خارجی یعنی دولت و زیرساخت ها، منابع طبیعی، تغییرات ساختاری و غیره … می باشد. عوامل خارجی در کنترل مدیر سازمان نیست و معمولاً این عوامل برای تمامی سازمان ها کم و بیش یکسان است. اما عوامل داخلی در کنترل مدیر است و می تواند با برنامه ریزی و تصمیم گیری مناسب در نحوه عملکرد مؤثر نیروهای انسانی و غیر انسانی اثر گذار باشد. کارایی یعنی خوب انجام دادن کارها یا نسبت ستاده واقعی به ستاده مورد انتظار که افزایش این نسبت و نزدیک شدن آن به عدد یک یعنی افزایش کارایی نیروی انسانی و بهبود هر چه بیشتر ایفای وظایف در سازمان، ولی اثربخشی یعنی انجام دادن کارهای خوب و ایجاد خلاقیت و ابتکار در انجام دادن وظایف (مرکز آموزش مدیریت دولتی، ۱۳۷۸).
بی تردید مهمترین سرمایه سازمان ها نیروی انسانی است. اهمیت نیروی انسانی از آن رو است که سرمایه فیزیکی بدون سرمایه انسانی به تنهایی کارا نیست. به عبارت دیگر چنانچه ابزار، تجهیزات و سرمایه های فیزیکی به وفور یافت شود، اما روش بهره برداری صحیح و معقول و همچنین انسان بهره ور مولد وجود نداشته باشد تمام نقشه ها و هدفهابی اساس خواهند بود. نتیجه اینکه، ایجاد همبستگی بین مدیریت و کارکنان، ارائه راهکارهای کمک به ارتقای فرهنگ کار و افزایش عملکرد مؤثر، فرهنگ سازی و برنامه ریزی در درون سازمان، ارائه مشاوره به مدیریت سازمان، برقراری حسن تفاهم و ارتباط از طریق ارتباطات مردمی بین مدیریت و کارکنان، انعکاس مشکلات، نارسائی ها و انتقادات درون سازمانی، انتقال برنامه ها و سیاست ها از مدیریت سازمان به کارکنان و غیره، از اصلی ترین راهکارهای رسیدن به یک سیستم موفق و کارآمد است.
این پژوهش با استفاده از مدلی جامع در زمینه جبران خدمت کارکنان (به مدل مفهومی مراجعه شود) در پی یافتن رابطه میان نظام جبران خدمت و بهرهوری منابع انسانی شعب بانک ملی ایران در کاشان است.
در اغلب تحقیقات مربوط به جبران خدمات صرفا به پرداختها (نقدی و غیرنقدی) اشاره می شود اما مدل مفهومی پژوهش حاضر علاوه بر پرداختها سایر ابعاد جبران خدمت را که در دهه ی اخیر در مطالعات این حوزه مورد توجه قرار گرفته، در نظرگرفته است (رویی،۲۰۰۵، پیلاری،۲۰۰۸، بایلور،۲۰۰۲). بخش جبران خدمت مدل حاضر برگرفته از تحقیقی است که تحت عنوان طراحی مدل جبران خدمت پزشکان متخصص شاغل در بیمارستانهای تهران انجام گرفته است(معمارزاده و دیگران،۱۳۹۱).
با بررسی مدلهای ارائه شده توسط پزوهشگران و محققین مبنایی جهت چارچوب نظری پژوهش حاضر انتخاب شده که کلیه ابعاد جبران خدمت را در سازمان پوشش دهد. بنابراین ابعاد زیر در خصوص جبران خدمت شناسایی گردید:
بعد سازمانی
برساختارتمام ترتیبات موجود در یک سازمان اشاره دارد که از طریق ان رفتار کارکنان به سوی اهداف دلخواه سوق داده می شود.بعد سازمانی به مولفه هایی از قبیل حقوق و دستمزد، سطح و ساختار پرداخت، امکانات و خدمات رفاهی، امنیت شغلی و … میشود.
در تحقیق به دنبال ایجاد بهرهوری هر چه بیشتر در شعب بانک ملی می باشیم در ضمن ممکن است این تحقیق به ما کمک کند به روشی دست یابیم که هزینه های جبران خدمت را برای بانک کاهش دهد.
-۱- بیان مسئله
با توجه به شتاب تغییرات در عرصههای مختلف اقتصادی و اجتماعی و افزایش رقابت بین سازمانهای صنعتی و خدماتی، امروزه بهرهوری نیروی انسانی به عامل تعیین کننده تبدیل شده است، زیرا حیات و بقای هر سازمانی متناسب با میزان دستیابی به بهرهوری میباشد.
مهمترین و با ارزشترین منبع هر سازمانی، اندوختههای دانش، تجربه و مهارت کارکنان آن میباشد. با بهرهور نمودن این منبع حساس و مهم، سایر منابع سازمان نیز به طور اثربخشی مورد استفاده قرار میگیرد و بهرهوری بالایی را در پی خواهد داشت. چنانچه برای کارکنان سازمانها با دقت برنامهریزی شود و با نیازهای کسب و کار مورد نظر هماهنگ و منطبق باشد، کمک بزرگی برای بهبود بهرهوری و رشد و توسعه آنها شده است. (مشایخی و همکاران، ۱۳۸۶).
به همین جهت بهرهوری نیروی انسانی مهمترین عامل تولید کالا و خدمات محسوب میگرد و به دلیل ارتباط آن با بهرهوری کل، متداولترین ابزار اندازهگیری بهرهوری است و در بسیاری از مطالعات مربوط به بهرهوری به کار میبرند (گودرزی و عطایی، ۱۳۸۸).
برای اینکه سازمانی بتواند در جهت رشد و بهبود بهرهوری خود اقدام نماید، لازم است عوامل موثر در این زمینه را شناسایی کند و سپس بر اساس اهمیت آنها، اقدام مناسب را به عمل آورد (سلطانی، ۱۳۸۴). یکی از عوامل بسیار مهم تأثیر گذار در بهرهوری نیروی انسانی در سازمانها، دستمزد میباشد.
از طرفی اکثر اقتصاددانان در این امر توافق دارند که آنچه در نهایت خصوصیت و روند توسعه اقتصادی و اجتماعی را تعیین مینماید منابع انسانی یک کشور است نه سرمایههای یا منابع مادی آن کشور. لذا تفاوت در میزان توسعه یافتگی کشورها در تفاوت کیفیت نیروی انسانی آنها جستجو کرد نه در تفاوت سایر عوامل (تودارو، ۱۳۸۷، ص ۴۷۳). تجارب بین المللی نیز این موضوع را تأیید مینماید؛ کم نیستند کشورهایی که با وجود فقدان منابع طبیعی به مدد مهارتهای بالای نیروی انسانی به سطوح عالی رشد و توسعه اقتصادی دست یافتهاند (ژاپن و بسیاری از کشورهای اروپایی) و از طرف دیگر بسیارند کشورهایی که با وجود منابع سرشار طبیعی به دلیل پایین بودن سرمایهگذاری در آموزش و تربیت نیروی انسانی در مراحل ابتدایی رشد و توسعه به سر میبرند (اکثر کشورهای صادر کننده نفت). بنابراین تمامی سیاستها و راهبردهایی که منجر به بهبود شاخصهای سرمایه انسانی گردند متعاقباً باعث ایجاد رشد و بهبود در استاندارهای زندگی خواهند شد. یکی از متداولترین سیاستها و راهبردهایی که در دهههای اخیر برای تقویت نیروی انسانی در برخی کشورها به کار گرفته شده است برقراری سیستم اقتصادی است که در آن سطح دستمزد و بهرهوری نیروی انسانی شدیداً در ارتباط با یکدیگر هستند (کازرونی و سجودی، ۱۳۸۵).
در تحقیق به دنبال ایجاد بهرهوری هر چه بیشتر در شعب بانک ملی می باشیم در ضمن ممکن است این تحقیق به ما کمک کند به روشی دست یابیم که هزینه های جبران خدمت را برای بانک کاهش دهد.
مقدمه
جبران خدمات
اثربخشی فعالیتهای مدیریت منابع انسانی به متناسب بودن آن با گامهای توسعه سازمان بستگی دارد. همانگونه که سازمان رشد و توسعه پیدا میکند، برنامهها، فعالیتها و رویههای مدیریت منابع انسانی باید جهت تناسب با نیازها تغییر کند (بوللر[۱]، ناپییر[۲]، ۱۹۹۳).
جبران خدمت نیز به عنوان یکی از فعالیتهای مدیریت منابع انسانی از این قاعده مستثنی نیست. جبران خدمات به معانی مختلف تعبیر میگردد. کارکنان، جبران خدمات را نتیجه تلاشها یا پاداش کار برجسته میدانند، کارفرمایان آن را به تلاشها و تواناییهای خود در بازگشت سرمایه و یا به آموزش و تحصیلات متخصصان خود نسبت میدهند. اغلب افراد جبران خدمات را به حقوقی که بابت کار دریافت میگردد، تعبیر مینمایند. بنابراین جبران خدمات یک عامل مهم و تعیینکننده در رفتار اقتصادی و اجتماعی محسوب میگردد. مدیران میتوانند به منظور نظارت و تأثیرگذاری بر رفتار افراد سازمان و بهرهوری فردی و سازمانی، از طراحی مناسب نظام جبران استفاده کنند. نظام جبران خدمات مناسب میتواند به جذب، حفظ و پرورش منابع انسانی منجر گردد. برای این منظور نظام جبران خدمات باید انگیزه آور باشد. به طور کلی هر جا سخنی از تناسب نظام جبران خدمات مطرح میگردد، بحث مسائل مربوط به انگیزه پیش میآید، لذا با توجه به نقش و تاثیر نظام مذکور در تغییر رفتار و انگیزه افراد سازمان و افزایش بهرهوری، لازم است مدیران توجه لازم را برای طراحی مناسب آن داشته باشند.
[۱] . Buller
[۲] . Napiier
در تحقیق به دنبال ایجاد بهرهوری هر چه بیشتر در شعب بانک ملی می باشیم در ضمن ممکن است این تحقیق به ما کمک کند به روشی دست یابیم که هزینه های جبران خدمت را برای بانک کاهش دهد.
هدف کلی
در تحقیق به دنبال ایجاد بهرهوری هر چه بیشتر در شعب بانک ملی می باشیم در ضمن ممکن است این تحقیق به ما کمک کند به روشی دست یابیم که هزینه های جبران خدمت را برای بانک کاهش دهد.
۱-۴- فرضیههای تحقیق
فرضیه ۱٫ بین بعدسازمانی و بهرهوری منابع انسانی در بانک ملی رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه۲٫ بین بعد اجتماعی و بهرهوری منابع انسانی در بانک ملی رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه۳٫ بین بعدمدیریتی و بهرهوری منابع انسانی در بانک ملی رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه ۴٫ بین بعدروانشناختی و بهرهوری منابع انسانی در بانک ملی رابطه معناداری وجود دارد.
۱-۵- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه ها
۱-۵-۱- روش تحقیق
از آنجا که هدف از این تحقیق، توصیف شرایط و پدیده های مورد بررسی، به منظور شناخت بیشتر شرایط موجود و یاری رساندن به فرآیند تصمیم گیری میباشد، این تحقیق را براساس چگونگی بدست آوردن داده های مورد نظر میتوان در زمره تحقیق توصیفی به شمار آورد، و چون داده های مورد نظر از طریق نمونه گیری از جامعه، برای بررسی توزیع ویژگیهای جامعه آماری انجام می شود این تحقیق از شاخه پیمایشی(زمینه یابی)[۱] بوده که به شیوه مقطعی[۲] صورت میپذیرد. این تحقیق همبستگی است، زیرا تحقیقات همبستگی شامل کلیه تحقیقاتی می شوند که در آنها سعی می شود رابطه بین متغیرهای مختلف با استفاده از ضریب همبستگی کشف یا تعیین شود (دلاور، ۱۳۸۰).
۱-۶- روش گردآوری اطلاعات
۲) میدانی:که شامل پرسشنامه،مصاحبه،مشاهده می باشد.
روش گرد آوری اطلاعات پژوهش از نوع کتابخانه ای و میدانی می باشد که در مرحله اول پژوهش به صورت کتابخانه ای میباشد. در مرحله دوم پژوهش با استفاده از پرسشنامه برای بررسی مولفه ها مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
۱-۶-۱- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
برای تجزیه و تحلیل دادهها در این تحقیق از روشهای آماری زیر استفاده میشود:
آزمون ضریب همبستگی رتبهای اسپیرمن
T تک متغیره
رگرسیون
همچنین از نرمافزار SPSS برای انجام آزمونهای استفاده میشود.
۱-۷- قلمرو زمانی تحقیق
این پژوهش از زمان تصویب آغاز شده و ۱۰ ماه پس از آن خاتمه مییابد.
۱-۸- قلمرو مکانی تحقیق
در این پژوهش با استفاده از مدلی جامع در زمینه جبران خدمت کارکنان در پی یافتن رابطه میان نظام جبران خدمت و بهرهوری منابع انسانی که شعب بانک ملی ایران در کاشان به عنوان قلمرو مکانی در نظر گرفته شده است.
۱-۹- تعاریف نظری متغیرها
۱-۹-۲- بعد سازمانی
برساختارتمام ترتیبات موجود در یک سازمان اشاره دارد که از طریق آن رفتار کارکنان به سوی اهداف دلخواه سوق داده می شود(معمارزاده و دیگران، ۱۳۹۱).
۱-۹-۲- بعداجتماعی
منظور مناسبات انسانی بین کارکنان مبتنی بر ویژگیهای فردی و اجتماعی است که افراد با خود به سازمان میآورند(معمارزاده و دیگران، ۱۳۹۱).
۱-۹-۳-بعد مدیریتی
بعد مدیریتی به اشاره به مولفه هایی دارد که در راستای پرورش استعدادها و پیشرفت شغلی، بازخورد متناسب با عملکرد، امکان مشارکت در تصمیم گیری، برنامه های حمایتی مدیران و…موثر هستند(معمارزاده و دیگران، ۱۳۹۱).
۱-۹-۴- بعد روانشناختی
خصوصیات شخصی و نگرشهایی که شخص در انجام شغل خود اعمال می کند نقش تعیین کننده ای در بهبود جبران خدمت کارکنان دارد (معمارزاده و دیگران، ۱۳۹۱).
۱-۱۰- تعاریف عملیاتی متغیرها
۱-۱۰-۱- بعد سازمانی: برای سنجش آن از ۲۴ سوال در پرسشنامه (از سوال ۱-۲۴) رابطه نظام جبران خدمت و بهرهوری نیروی انسانی در شعب بانک ملی منطقه کاشان استفاده شده است.
۱-۱۰-۲- بعد اجتماعی: برای سنجش آن از ۱۲ سوال در پرسشنامه (از سوال ۲۵-۳۶) رابطه نظام جبران خدمت و بهرهوری نیروی انسانی در شعب بانک ملی منطقه کاشان استفاده شده است.
۱-۱۰-۳- بعد مدیریتی: برای سنجش آن از ۲۲ سوال در پرسشنامه (از سوال ۳۷-۵۸) رابطه نظام جبران خدمت و بهرهوری نیروی انسانی در شعب بانک ملی منطقه کاشان استفاده شده است.
۱-۱۰-۴- بعد روانشناختی: برای سنجش آن از ۱۵ سوال در پرسشنامه (از سوال ۵۹-۷۳ ) رابطه نظام جبران خدمت و بهرهوری نیروی انسانی در شعب بانک ملی منطقه کاشان استفاده شده است.
[۱] . Survey
[۲] . Cross sectional
در تحقیق به دنبال ایجاد بهرهوری هر چه بیشتر در شعب بانک ملی می باشیم در ضمن ممکن است این تحقیق به ما کمک کند به روشی دست یابیم که هزینه های جبران خدمت را برای بانک کاهش دهد.