سازمانها در حال حاضر به اثرات شدیدی که سیستمهای پیشرفته اطلاعاتی بر ساختار سازمانی دارند، پی برده اند. نتیجه تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده، به شرح زیر است:
الف) کاهش ارتقاع هرم سازمان: کاربرد سیستمهای پیشرفته اطلاعاتی باعث شده است که بسیاری از سازمانها از سطوح متعدد مدیریت بکاهند. یک سازمان که در لندن از این سیستمهای پیشرفته استفاده کرد، به جای اینکه سلسله مراتب اداری را دقیق رعایت کند، سعی کرد به کارکنان و اعضای سازمان اختیارات بیشتری بدهد و سطوح مدیریت را از سیزده به چهار کاهش داد. نمونه دیگر شرکت بیمه « آتنا » است که با استفاده از سیستمهای اطلاعات، تیمهایی جایگزین سیستم سرپرستی قدیمی کرد که به سلسله اختیارات منسوخ کار میکردند.
ب) تمرکز یا عدم تمرکز بیشتر: با توجه به دیدگاه مدیریت سازمان، کاربرد سیستمهای پیشرفته اطلاعاتی میتواند موجب تمرکز یا عدم تمرکز مدیریت در سازمان شود. مدیرانی که میخواهند سیستم تصمیمگیری خود را متمرکز نمایند، میتوانند از این سیستمهایی استفاده کنند تا اطلاعات بیشتری جمع آوری کرده و تصمیمات بیشتری بگیرند که اغلب مسئولیت بیشتری در پی خواهد داشت. از سوی دیگر، مدیرانی که بخواهند سیستم مدیریتی خود را غیر متمرکز کنند، میتوانند با بهرهگیری این تکنولوژی، اطلاعات بیشتری را به کارکنان و اعضای سازمان بدهند و بر میزان مشارکت آنان در تصمیمگیریها و استقلال و خود مختاری آنان بیافزایند. فلسفه مدیریت و فرهنگ سازمان در صحنه کاربرد این تکنولوژی (در جهت متمرکز بودن یا غیر متمرکز ساختن مدیریت) نقش اصلی را ایفا میکند.
ج) بهبود هماهنگی: شاید یکی از بزرگترین ره آوردهای سیستمهای پیشرفته اطلاعاتی این باشد که مدیران بتوانند با یکدیگر ارتباط بیشتری بر قرار نمایند، حتی زمانی که دفاتر یا فروشگاهها در نقاط مختلف دنیا پراکنده اند. سه روش حاصل از کاربرد این تکنولوژی ( یعنی سیستم پیام دهنده الکترونیکی، سیستم اطلاعات مدیران اجرایی و تشکیل میز گرد از راه دور ) مدیران را قادر ساخته است تا با یکدیگر ارتباط بر قرار کنند و از فعالیتها و نتایج کار یکدیگر آگاه شوند. سیستم کامپیوتری کانالهای ارتباطی جدیدی به وجود میآورد که این مدیران میتوانند از آن استفاده کنند.. این تکنولوژی در راه از میان برداشتن سدها به مدیران کمک میکند و نوعی احساس گروهی خلق مینماید، که در نتیجه یک هویت سازمانی به وجود میآید (یعنی همان چیزی که پیش از آن وجود نداشت).
د) شرح دقیقتری از وظایف: با کاهش وظایف اداری، کاربرد این تکنولوژی موجب میشود که سیاستها به صورتی دقیقتر و شرح وظایف به گونهای مفصلتر بیان شوند. شرکتهایی که از تکنولوژی پیشرفته اطلاعاتی استفاده میکنند شباهت زیادی به سازمانهای خدماتی پیدا میکنند. پستهای مدیریت و اداری (که پس از بهکارگیری این سیستم اطلاعاتی) باقی میمانند، باید بهصورتی آگاهانهتر عمل کنند و به کارهای سنگینتر دست یابند و آماده حل مشکلات گوناگون شوند.
ه) افزایش کارکنان متخصص: کاربرد سیستم اطلاعاتی پیچیده بدان معنی است که کارکنان باید بسیار آموزش دیده و حرفهای باشند تا بتوانند با این سیستم کار کنند و آن را حفظ نمایند. در بیشتر مورد سازمانها باید پس از بهکارگیری این تکنولوژی، کارگران بدون مهارت خود را با افراد ماهر و متخصص جایگزین نمایند. برای مثال گروه بانکداری امریکای شمالی پس از بهکارگیری « سیستم خدماتی مشتریان » مجبور شد نسبت کارکنان ماهر خود را از ۳۰ به ۶۰ در صد برساند. این سیستم جایگزین تعداد زیادی از نیروهای دفتری شد. برای کارهایی مثل نامه نویسی، بایگانی و پر کردن فرم تعداد اندکی کارمند لازم بود و بقیه منتظر خدمت شدند. مدیران رده بالا و میانی سازمان میتوانند با استفاده از این تکنولوژی آن را ارسال کنند (دفت، ۱۳۸۸، ص ۲۵۲ – ۲۵۰)
۲-۴-۲-۱٫ توسعه و کاربرد استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۲٫ بیان مزایای استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۳٫ مشخص کردن قابلیتهای سازمانی شده در سطح سازمان ودر نتیجه کسب مزیت رقابتی نسبت به رقبا در کسب و کارهای کوچک و متوسط.
۲-۴-۲-۴٫ شناسایی مکانیزمهای قابلیتهای سازمانی در شرکتهای مورد بررسی.
سیستمهای اطلاعاتی پردازش عملیات
سیستمهای اطلاعاتی پردازش عملیات، سیستمهایی هستند که گردآوری و پردازش دادههای مربوط به تراکنشها را بر عهده دارند و بر اساس دادههای پردازش شده انواع محصولات اطلاعاتی مانند فرمها، فهرستها، گزارشها و … تهیه می نمایند که به عنوان مبنایی برای تهیه گزارشهای بعدی مدیریتی نیز در سیستمهای اطلاعاتی مورد استفاده قرار میگیرند (قاضیزادهفرد، ۱۳۸۷، ص ۲۵۱). به عبارت دیگر، در یک سازمان هر یک از فرآیندهای کاری مستلزم فعالیتهای خاصی هستند که بایستی سیستمهای اطلاعات مناسب با فرآیند، طراحی و بکار گرفته شوند. سیستمهای اطلاعات، وظیفهای که در رابطه با حیطههای عملیاتی سازمان مانند حسابداری، بازاریابی، فروش، تولید، منابع انسانی و انبار و … به کار گرفته میشوند را سیستمهای پردازش تعاملات مینامند. این سیستمها، تعاملات تکراری و روزمره سازمانی را پردازش مینمایند (صرافی زاده، ۱۳۸۷، صص ۱۰۵-۱۰۶).
این سیستمها کاملاً ساخت یافته هستند و اهداف و منابع آنها از قبل تعیین شده میباشد. از کار افتادن این سیستمها، گاهی مساوی با ورشکستگی سیستم است. به طور کلی سیستم پردازش عملیات، بستری را فراهم میکند که سایر سیستمها بر آن بنا شدهاند (صفایی، ۱۳۹۰، ص ۴۲). سیستمهای پردازش تراکنشها علاوه بر پشتیبانی از تصمیمات، پشتیبان عملیات نیز هستند بنابراین در بیشتر برنامه ریزیها، محاسبات و عملیات مختلف سازمانی نقش موثری دارند (محمودی، ۱۳۸۶).
و در نهایت این سیستمها در جریان نگهداری اطلاعات عملکرد سازمان، بازخورد فوری ارائه میکنند و بر روی تصمیمات اتخاذ شده بر اساس این اطلاعات تاثیر گذارده، و اطلاعات مفیدی برای برنامه ریزی و تصمیم گیری مدیران ارائه میکنند (زرگر، ۱۳۸۸، ص ۲۵).
۲-۲-۷-۳٫ سیستمهای اطلاعاتی تصمیم یار
این سیستمها، نوعی از سیستم های اطلاعاتی مدیریتی شناخته می شوند که طراحان و مدیران را در امر تصمیم گیریهای غیر عادی و راهبردی و منحصر به فرد و غیرتکراری هستند، حمایت مینماید. یعنی در فرموله کردن و تعریف مساله و انتخاب گزینهها و راه حلهای مختلف از این سیستم بهرهگیری میگردد (قاضیزادهفرد، ۱۳۸۷، ص ۲۵۱). از مزایایی که این نوع سیستم ها میتوانند داشته باشند، می توان به توانایی حمایت از کاربرد در حل مشکلات پیچیده، پاسخ سریع به وضعیتهای پیش بینی نشده که در اثر شرایط به وجود میآیند، ارتباط آسان، کنترل و اجرای مدیریت بهینه، صرفه جویی در هزینه، اتخاذ تصمیمات مبتنی بر واقعیت و بهبود تاثیر مدیریت و … اشاره کرد. فرآیند تصمیمگیری با این سیستمها شامل سه مرحله می باشد: الف) مرحله شناخت و تفهیم؛ ب)مرحله طراحی مدل؛ ج) مرحله انتخاب گزینه برتر.
در مرحله شناخت و تفهیم تصمیم گیرنده محیط را مورد بررسی قرار میدهد تا مشکل را شناسایی و اهداف مربوط به آن را تعریف نماید. در مرحله بعد یک مدل تصمیم گیری از وضعیت مشکل که نشاندهند اثرات یک تصمیم بر روی سامانه است، ساخته شده و آزمایش میشود و در مرحله آخر که مهمترین بخش و مرحلهنهایی فرآیند تصمیمگیری است، گزینههای طراحی شده در مرحله قبل با استفاده از شاخصهایی ارزیابی میشوند و در آخر گزینه بهبود که بهترین و قابل قبولترین راه حل آن مشکل است، انتخاب و نمایش داده میشود (غیومیان و همکاران، ۱۳۸۶). این سیستمها در نهایت، میتوانند بخشی از سیستم اطلاعات مدیریت یا سیستم اطلاعات مدیریت ارشد در محدوده سازمانهای تجاری باشند (گئوفری[۱]، ۱۹۹۸، ص ۵۴). و از شبیه سازی که برای نشان دادن معادلات در دنیای واقعی استفاده میشود را نیز میتوان به عنوان یکی از ابزارهای پیچیده در این نوع سیستم، در نظر گرفت (صفایی، ۱۳۹۰، ص ۴۴).
[۱]– Geoffrey
۲-۴-۲-۱٫ توسعه و کاربرد استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۲٫ بیان مزایای استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۳٫ مشخص کردن قابلیتهای سازمانی شده در سطح سازمان ودر نتیجه کسب مزیت رقابتی نسبت به رقبا در کسب و کارهای کوچک و متوسط.
۲-۴-۲-۴٫ شناسایی مکانیزمهای قابلیتهای سازمانی در شرکتهای مورد بررسی.
سیستمهای اطلاعاتی مدیریت
سیستمهای اطلاعات مدیریت در طول حیات بشر به روشهای مختلفی از سوی مدیران مورد استفاده قرار گرفته است (قاضیزادهفرد، ۱۳۸۷، ص ۲۵۵). سیستم اطلاعات مدیریت، سیستمی مبتنی بر کامپیوتر است که طیف گسترده ای از انواع دادهها و اطلاعات مورد نیاز مدیران و سازمان را برای تولید گزارش، تجزیه و تحلیل مسائل سازمانی، پشتیبانی از فرآیند تصمیم سازی و تصمیم گیری، کنترل و ارزیابی عملیات و ارئه راه حلها، تامین میکند. این سیستم بیشتر در سطوح عالی و میانی سازمان بهمنظور سیاستگذاری، تصمیمگیری، برنامهریزی، سازماندهی و کنترل سازمانی مورد استفاده قرار میگیرد (محمودی، ۱۳۸۶، ص ۲۱۵). این سیستمها تا قرن بیستم با تانی به سرعت خود ادامه می دادند تا اینکه با توسعه رایانهها بهویژه رایانههای پرسرعت در نیمه دوم قرن بیستم، تکامل و روند این سیستمها سرعت بیشتری یافت که حاصل آن تغییرات در عملیات و فعالیتها و وظایف سازمانهای مختلف در دنیا گردید (موردیک و مانسون[۱]، ۱۹۸۶، ص ۷).
هدف سیستمهای اطلاعاتی مدیریت، افزایش روند ارائه و اداره اطلاعات و کاهش حدس و گمان در حل مشکلات در سطوح مختلف سازمانی از طریق سیستمهای بازخور اطلاعات و بازتاب بازیابی اطلاعات در جهت تکامل دادههای جدید به سیستم است. آن همچنین اطلاعات مربوط به قدیم، حال و آینده را به صورت کتبی و شفاهی که مرتبط با عملیات داخلی سازمان هستند را فراهم میکند (بهشتیان و ابوالحسنی، ۱۳۸۴، ص ۳۴). به عبارت دیگر، دانش سیستمهای اطلاعات مدیریت، اطلاعات مربوط به زمان گذشته و حال را گردآوری میکند، امکان پیشبینی آینده را فراهم میآورد و اطلاعات مورد نیاز مدیران را در اختیار آنها قرار میدهد تا بتوانند تصمیمات مقتضی را اتخاذ کنند (صفایی، ۱۳۹۰، ص ۴۴). و در نهایت این سیستم، دادههای سیستمهای TPS را برای نظارت بر عملکرد سازمان را در اختیار مدیران قرار میدهد (زرگر، ۱۳۸۸، ص ۲۵).
۲-۲-۷-۲٫ سیستمهای اطلاعاتی پردازش عملیات
سیستمهای اطلاعاتی پردازش عملیات، سیستمهایی هستند که گردآوری و پردازش دادههای مربوط به تراکنشها را بر عهده دارند و بر اساس دادههای پردازش شده انواع محصولات اطلاعاتی مانند فرمها، فهرستها، گزارشها و … تهیه می نمایند که به عنوان مبنایی برای تهیه گزارشهای بعدی مدیریتی نیز در سیستمهای اطلاعاتی مورد استفاده قرار میگیرند (قاضیزادهفرد، ۱۳۸۷، ص ۲۵۱). به عبارت دیگر، در یک سازمان هر یک از فرآیندهای کاری مستلزم فعالیتهای خاصی هستند که بایستی سیستمهای اطلاعات مناسب با فرآیند، طراحی و بکار گرفته شوند. سیستمهای اطلاعات، وظیفهای که در رابطه با حیطههای عملیاتی سازمان مانند حسابداری، بازاریابی، فروش، تولید، منابع انسانی و انبار و … به کار گرفته میشوند را سیستمهای پردازش تعاملات مینامند. این سیستمها، تعاملات تکراری و روزمره سازمانی را پردازش مینمایند (صرافی زاده، ۱۳۸۷، صص ۱۰۵-۱۰۶).
[۱]– Murdick & Munson
۲-۴-۲-۱٫ توسعه و کاربرد استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۲٫ بیان مزایای استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۳٫ مشخص کردن قابلیتهای سازمانی شده در سطح سازمان ودر نتیجه کسب مزیت رقابتی نسبت به رقبا در کسب و کارهای کوچک و متوسط.
۲-۴-۲-۴٫ شناسایی مکانیزمهای قابلیتهای سازمانی در شرکتهای مورد بررسی.
تا کنون دیدگاههای مختلفی در رابطه با دستهبندیهای سیستمهای اطلاعاتی توسط پژوهشگران بیان شده است. در یک دسته بندی سن[۱] (۱۹۹۰)، سیستمهای اطلاعاتی را به سه دسته سیستمهای سطح عملیاتی، سیستمهای سطح مدیریتی و سیستم های سطح راهبردی تقسیم بندی کرده است. او بیان داشته است که سیستمهای سطح عملیاتی، با نگهداری اسناد فعالیتهای پایه ای و تراکنشهای سازمانی مانند فروش، دریافتها، اندوختههای نقدی، فهرست حقوق، تصمیمهای اعتباری و گردش مواد در یک کارخانه، در ارتباط میباشد. هدف اصلی سیستمهای این سطح، پاسخ دادن به پرسشهای روزمره و ردیابی جریان تراکنشها در داخل سازمان است. نمونههایی از سیستمهای سطح عملیاتی عبارتند از: سیستمی برای ثبت پرداختیهای بانک از دستگاههای خود پرداز یا سیستمی جهت ردیابی ساعتهای کاری کارکنان. سیستمهای سطح مدیریتی درخدمت نظارت، کنترل، تصمیم گیری، و فعالیتهای اداری مدیران میانی هستند. پرسش اصلی که چنین سیستم هایی به آن میپردازند، این است: آیا همه چیز به خوبی کار میکند؟ سیستم های سطح مد یریتی به جای اطلاعات فوری درباره عملیات، گزارشهای دوره ای فراهم میکنند. در دسته بندی دیگری که توسط خود سن مطرح شده است، سیستمهای اطلاعاتی به طور کلی به شش دسته تقسیمبندی شده است:
یا در یک دستهبندی دیگر، صرافی زاده (۱۳۸۳)، سیستمهای اطلاعاتی را بر اساس نوع حمایتهایی که ارائه میدهند به شرح زیر بیان کرده است البته باید یادآوری گردد که این تقسیمبندیها تقریباً شبیه به تقسیم بندیهایی است که در بالا ذکر گردیده است.
۱ – Senn
۲ – Management Information System
[۳] – Transaction Processing System
[۴] – Decision Suport System
۳ – Executive Information System
[۶] – Work Group Suport System
[۷] – Expert System
۲-۴-۲-۱٫ توسعه و کاربرد استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۲٫ بیان مزایای استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۳٫ مشخص کردن قابلیتهای سازمانی شده در سطح سازمان ودر نتیجه کسب مزیت رقابتی نسبت به رقبا در کسب و کارهای کوچک و متوسط.
۲-۴-۲-۴٫ شناسایی مکانیزمهای قابلیتهای سازمانی در شرکتهای مورد بررسی.
سیستمهای اطلاعاتی پشتیبانی گروه کار
سیستمهای پشتیبانی گروه کاری، نوع خاصی از انواع سیستمهای اطلاعاتی است که کلیه مدیران و کارکنان را در انجام وضایف و فعالیتهای اداری روزمره و روزانه، بدون انتقال فیزیکی و رفت و آمد افراد و همچنین بدون استفاده از کاغذ، یاری میدهند (قاضیزاده فرد، ۱۳۸۷، ص ۲۶۹).
۲-۲-۷-۶٫ سیستمهای اطلاعاتی خبره
سیستمهای خبره، سیستمهایی هستند که با استفاده از دانش و تجربیات انسان خبره در یک زمینه خاص، میتوانند جایگزین انسان شوند و عمل تصمیمگیری، به معنای انتخاب را انجام دهند. این سیستمها، سیستمهای بسیار سطح بالایی هستند و فعلاً در تجارت به علت هزینه بسیار بالای پیادهسازی، کمتر رواج دارند (صفایی، ۱۳۹۰، ص ۴۵). در کل میتوان بیان کرد که سیستمهای خبره، به نوعی از سیستمهای اطلاعاتی گفته میشود که هم به صورت مجزا و هم بهصورت منفرد و هم به همراه سایر انواع سیستمهای اطلاعاتی که ذکر گرد، مورد استفاده قرار میگیرند. سیستمهای خبره از برنامههای رایانهای که قواعد و حقایق را در خود ذخیره نمودهاند و آن ها را پایگاه دانش می نامند، جهت تقلید فرآیند تخصص و خبرگی انسانها استفاده میکنند (قاضیزاده فرد، ۱۳۸۷، ص ۲۷۱). این سیستم زمانی مورد استفاده قرار میگیرد که سازمان با مسئلهای پیچیده روبرو میشود و باید تصمیمی مهم اتخاذ کند. سیستم های خبره میکوشند تا شبیه به افراد خبره عمل نمایند. مثلاً این سیستمها میتوانند به مثابه کامپیوتری عمل نمایند که برای تصمیم گیری و حل مشکلات مورد استفاده قرار میگیرد و حتی در بعضی زمینهها و تخثثها بهتر از افراد خبره عمل میکند. در این سیستم، نظریهای به عنوان نظریه پنهان نیز مطرح شده است که همان فناوری هوش مصنوعی است که خبرگی و تخصص از فرد متخصص به کامپیوتر منتقل میشود (الهی و رجبزاده، ۱۳۸۲، ص ۱۱). این سیستمها از طریق بانک اطلاعاتی ویژه، اطلاعات یکنواخت و پیوسته ای برای کمک به تصمیم گیری ارائه می کند و از طریق ایجاد و حفظ یکنواختی در گردش اطلاعات موجب سهلتر شدن استفاده از اطلاعات در جریان تصمیمگیریها میشود (زرگر، ۱۳۸۸، ص ۲۶).
۲-۴-۲-۱٫ توسعه و کاربرد استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۲٫ بیان مزایای استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۳٫ مشخص کردن قابلیتهای سازمانی شده در سطح سازمان ودر نتیجه کسب مزیت رقابتی نسبت به رقبا در کسب و کارهای کوچک و متوسط.
۲-۴-۲-۴٫ شناسایی مکانیزمهای قابلیتهای سازمانی در شرکتهای مورد بررسی.