در عصر جدید که سازمانها محصولات، روابط و فعالیتها و بطورکلی کسب وکار آنها حالت مجازی و الکترونیکی به خود گرفته است و تغییرات به قدری شدید شده که طول عمر فناوریها و محصولات را به حداقل رسانیده است. خلق و حفظ پایدار مزیت رقابتی با تکیه بر قابلیتها و شایستگیهای سنتی و قدیمی برای حضور موفق سازمان در محیط و بازارهای رقابتی کافی نیست. این مستلزم تدابیری نو و روی آوری به شایستگیهای جدیدی است که مبتنی بر سیستمهای اطلاعاتی و ارتباطی باشد. ایجاد و انتقال اطلاعات و برقراری ارتباطات از این طریق، مهمترین ویژگیهای یک سازمان موفق در محیط کسب وکار بهشمار می روند. به نظر می رسد که شرکتهایی میتوانند در این محیط حضوری موفق و مستمر داشته باشند که از شایستگی و قابلیتهای اطلاعاتی و ارتباطی برخوردار بوده و با تکیه بر آنها مزیتهای رقابتی ارزشمندی خلق نموده و با بکارگیری درست و بهموقع این مزیتها، باعث پایداری آن گردیده و عملکردی عالی برای خود به ارمغان آورند.
پژوهشگران اخیرا از رویکرد مبتنی بر منابع برای سنجش این موضوع که چه میزان از سیستمهای اطلاعاتی میتواند مزیت رقابتی را برای شرکت نسبت به رقبا ایجاد نماید، استفاده مینمایند. بر اساس این دیدگاه، میتوان بیان کرد که سیستمهای اطلاعاتی که برای نشان دادن تفاوتهای عدم تناسب در منابع شرکت مورد بهرهبرداری قرار میگیرند، از عوامل موثر در دستیابی به مزیت رقابتی برای سازمانها محسوب میشوند.
بنابراین در این فصل به بررسی کلیات تحقیق پرداخته خواهد شد. بههمین منظور ابتدا مسأله پژوهش بیان میگردد و سپس به تشریح و بیان اهمیت موضوع پژوهش پرداخته خواهد شد. در ادامه نیز فرضیات و اهداف پژوهش بیان میگردد و در نهایت متغیرها و مؤلفههای تحقیق بصورت مفاهیم نظری و عملیاتی تعریف میشود.
توسعه کشورها از ضرورتهای اجتنابناپذیری است که جهان امروز بهعنوان یک سرنوشت محتوم آن را پذیرفته و از مهمترین و اساسیترین اهداف فرد، گروه، سازمان و جامعه میتواند توسعه همه جانبه کشور باشد. امروزه ماهیت متلاطم تجارت جهانی، بخشهای تولید، صنعت و بازار محصولات را با چالشهای متعددی روبرو ساخته است. این چالشها سازمان را ملزم میسازد که با بکارگیری سیتمهای جدید مدیریتی و پیاده سازی آنها در عمل، پایگاه خویش را در این محیط ناپایدار مستحکم نمایند و به موفقیتی همراه با پیشرفت مستمر دست یابند.
۲-۴-۲-۱٫ توسعه و کاربرد استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۲٫ بیان مزایای استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۳٫ مشخص کردن قابلیتهای سازمانی شده در سطح سازمان ودر نتیجه کسب مزیت رقابتی نسبت به رقبا در کسب و کارهای کوچک و متوسط.
۲-۴-۲-۴٫ شناسایی مکانیزمهای قابلیتهای سازمانی در شرکتهای مورد بررسی.
چکیده
این پژوهش با هدف تعیین نقش سیستم های اطلاعاتی درایجاد قابلیت های سازمانی در صنایع کوچک ومتوسط شهرصنعتی کاوه در سال ۱۳۹۳ صورت گرفت. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ روش گردآوری دادهها توصیفی و از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری تحقیق شامل ۲۰۰ نفر از مدیران و متصدیان کامپیوتر در شرکت های شهر صنعتی کاوه بود که از این میان با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونهگیری تصادفیساده ۱۳۲ نفر بعنوان حجمنمونه درنظر گرفته شد. روش جمعآوری دادهها بر اساس پرسشنامه محقق ساخته ۶۴ سوالی انجام گرفت. پایایی پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ برای تمام ابعاد بالای ۰٫۷ بهدست آمد. همینطور از روایی محتوا بهمنظور آزمون روایی پرسشنامه استفاده شد، که برای این منظور پرسشنامهها به تأیید فعالان صنعتی و همچنین خبرگان دانشگاهی رسید. تجزیه و تحلیل اطلاعات بهدست آمده از اجرای پرسشنامهها از طریق نرمافزار SPSS در دو بخش توصیفی (میانگین ، فراوانی ، درصد تجمعی و….) و استنباطی (آزمون K-S (کولموگروف- اسمیرنف)، آزمون همبستگی پیرسون و آزمون T) انجام پذیرفت. نتایج تحقیق نشان داد که سیستمهای اطلاعاتی در قابلیتهای سازمانی(مبتنی بر داده، فرایند، ستاده) در صنایع کوچک و متوسط شهرکهای صنعتی شهر کاوه نقش مثبت و معناداری دارند. همچنین یافتهها نشان داد که شاخصهای قابلیتهای سازمانی در سه سطح داده، فرآیند و ستاده دارای اهمیت یکسانی نیستند.
واژههای کلیدی: سیستمهای اطلاعاتی، قابلیتهای سازمانی، داده، فرایند، شهرصنعتی کاوه
۲-۴-۲-۱٫ توسعه و کاربرد استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۲٫ بیان مزایای استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۳٫ مشخص کردن قابلیتهای سازمانی شده در سطح سازمان ودر نتیجه کسب مزیت رقابتی نسبت به رقبا در کسب و کارهای کوچک و متوسط.
۲-۴-۲-۴٫ شناسایی مکانیزمهای قابلیتهای سازمانی در شرکتهای مورد بررسی.
سیستمهای اطلاعاتی: سیستمهای اطلاعاتی به مجموعهای از اجزای مرتبط با هم گفته میشود که اطلاعات را به منظور حمایت از تصمیمگیری و کنترل در یک سازمان جمعآوری، پردازش، ذخیره و توزیع میکنند (جانکوفسکی[۱]، ۲۰۰۹).
قابلیتهای سازمانی: قابلیتهای سازمانی مجموعهای از دانش، مهارت و همچنین خصوصیتهای محیط داخلی سازمان است که آن را در بکارگیری منابع برای دستیابی به هدف خاص توانمند میسازد (لادو و همکاران[۲]، ۱۹۹۲).
قابلیت مبتنی بر داده: قابلیتهای مبتنی بر داده و یا به بیان دیگر ورودی محور، آن دسته از قابلیتهای سازمان هستند که به تمامی داراییهای انسانی یا غیر انسانی سازمان (ملموس یا غیر ملموس) اشاره دارد که سازمان را در دستیابی به هدفی خاص و انجام فعالیتی یاری میرساند (لادو و همکاران، ۱۹۹۲).
قابلیت مبتنی بر فرآیند: قابلیتهای مبتنی بر فرآیند، بخشی از توانمندیهای سازمان است که آن را در تبدیل منابع و ورودیها به ارزشها (خروجیها) یاری میرسانند (لادو و همکاران، ۱۹۹۲).
قابلیت مبتنی بر ستاده: قابلیتهای سازمانی خروجی محور، مرتبط با همه ارزشی است که سازمان برای مشتریان و ذینفعان بیرونی خود ایجاد میکند. این قابلیتها در تعامل با مشتریان، تامین کنندگان، متخصصان و سایر عوامل خارجی و بر اساس توانمندیها و ویژگیهای سازمان شکل مییابند (لادو و همکاران، ۱۹۹۲).
صنایع کوچک و متوسط: تعاریف گوناگونی در رابطه با صنایع کوچک و متوسط ارائه شده است و باید بیان نمود که کوچکی و بزرگی مفهومی است نسبی و هیچ تعریف کمی و مقداری قابل قبولی نمیتوان جستجو کرد و این تفاوت نه تنها از یک کشور به کشور دیگر صدق نمیکند، بلکه حتی گاهی در یک کشور نیز متغیر است. در پژوهش حاضر واحدهای تولیدی کوچک و متوسط از تعریف سازمان کوچک گرفته شده و صنایعی را صنایع کوچک و متوسط میدانند که شرایط زیر را داشته باشد:
الف) میزان سرمایه گذاری آن ها تا ۷۵۰ هزار تومان در یک واحد تولیدی باشد.
ب) میزان اشتغال حداکثر ۵۰ نفر باشد.
ج) جنبه هنری نداشته باشد.
د) مکانیزه باشد.
ز) سرمایه آنها کاملاً ایرانی باشد.
۱- Jankowski
[۲]– Lado et al
۲-۴-۲-۱٫ توسعه و کاربرد استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۲٫ بیان مزایای استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۳٫ مشخص کردن قابلیتهای سازمانی شده در سطح سازمان ودر نتیجه کسب مزیت رقابتی نسبت به رقبا در کسب و کارهای کوچک و متوسط.
۲-۴-۲-۴٫ شناسایی مکانیزمهای قابلیتهای سازمانی در شرکتهای مورد بررسی.
۲-۴-۲-۱٫ توسعه و کاربرد استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۲٫ بیان مزایای استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۳٫ مشخص کردن قابلیتهای سازمانی شده در سطح سازمان ودر نتیجه کسب مزیت رقابتی نسبت به رقبا در کسب و کارهای کوچک و متوسط.
۲-۴-۲-۴٫ شناسایی مکانیزمهای قابلیتهای سازمانی در شرکتهای مورد بررسی.
سیستمهای اطلاعاتی در قابلیتهای سازمانی درصنایع کوچک ومتوسط موثر است.
۲-۴-۲-۱٫ توسعه و کاربرد استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۲٫ بیان مزایای استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۳٫ مشخص کردن قابلیتهای سازمانی شده در سطح سازمان ودر نتیجه کسب مزیت رقابتی نسبت به رقبا در کسب و کارهای کوچک و متوسط.
۲-۴-۲-۴٫ شناسایی مکانیزمهای قابلیتهای سازمانی در شرکتهای مورد بررسی.
عصر حاضر به روایت تافلر، عصر فراصنعتی یا عصر اطلاعات است. همانگونه که اختراع ماشین بخار موجب وقوع انقلاب صنعتی شد و در شیوه مدیریت و تولید سازمانها، تحولات شگرفی به وجود آمد، در عصر اطلاعات نیز با رشد حیرت انگیزی توان و کیفیت رایانهها، گسترش شبکه جهانی اینترنت، شکسته شدن مرزهای ارتباط سازمانی به همراه چهار تحول سرعت، قدرت، ثروت و اطلاعات و همچنین سه انفجار اطلاعات، جمعیت و انتظارات، شرایط جدیدی برای سازمانها و مدیران فراهم شد (اسماعیلپور و همکاران، ۱۳۸۵).
علاوه بر این امروزه پژوهشگران معتقدند که سازمانها برای مصون ماندن از امواج سهمگین تغییرات محیطی و نیز سازگاری با الزامات رقابتی، چارهای جز کسب مزیت رقابتی پایدار ندارند. سازمانهایی که دارای تجهیزات برتر برای پاسخگویی به الزامات بازار و پیشبینی شرایط متغیر هستند از مزیت رقابتی بلندمدت و سودآوری بهتر بهرهمند میشوند (ویراواردنا و اوکاس[۱]، ۲۰۰۴). یا بهعبارت دیگر میتوان گفت تنوع و پیچیدگی فعالیتهای مختلف علمی، اقتصادی، آموزشی و … در قالب سازمانهای مختلف و گستردگی ارتباطات درون و برون سازمانی در نظامهای مدیریتی امروزی و همچنین شاخصها و عوامل فراوان موثر در رشد و توسعه سازمانها موجب میشود تا مدیران سازمانها بیش از هر زمان دیگری مجبور باشند به سلاحها و ابزارهای اطلاعاتی و ارتباطی در عرضه رقابتهای تجاری مجهز شوند. چالشهای ایجاد شده جهانی در عرصه مدیریت که با ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات رنگ و جلوهای دیگر یافته است مهمترین و شاید اثرگذارترین دست یافته بشر در طول چند سال اخیر میباشد تا جاییکه مهمترین کالای تجاری قرن حاضر را اطلاعات معرفی کردهاند. بههمین دلیل است که امروزه از سیستمهای اطلاعاتی به عنوان یکی از فناوریهای نوین بشری یاد میکنند که نه تنها خود دستخوش تغییراتی شده است بلکه به سرعت در حال تاثیرگذاری بر روی تمام سازمانهاست. دامنه تغییرات این سیستمها بسیار متنوع است و از جانشینی اطلاعات به جای انرژی یا نیروی کار انسانی در بخش تولید صنعتی تا تغییر در بخش درونی خدمات، از خدمات پرسنلی گرفته تا خدمات اجتماعی و سیستمهای توزیع را در بر میگیرد.
کسب و کارهای کوچک و متوسط نیز به واسطه تغییر و تحولات عمدهای که در زمینه فناوری، ساختارهای سازمانی و توسعه ارتباطات بوجود آمده، تغییرات زیادی را تجربه نمودهاند. نیاز به همگامی با تحولات محیطی، این کسب و کارها را نیز به سوی جهت گیریها و استراتژیهای جدیدی رهنمون ساخته است تا بتوانند با استفاده از قابلیتهایشان، نسبت به رقبا پیشی گرفته و عملکرد بهتری را از خود نشان دهند (هادیزاده و همکاران، ۱۳۸۷). این کسب و کارها برای اینکه حضور فعال در عرصه های رقابتی بازارهای جهانی و موفق ماندن در بازار داخلی داشته باشند، ناگزیر هستند تا برای دستیابی به مزیت رقابتی پایدار تلاش کنند. برای اینکار ضرورت دارد تا عواملی که تعیین کننده این مزیت رقابتی هستند را مورد بررسی و تحلیل قرار داد که تحقیقات نشان میدهند، سیستمهای اطلاعاتی به عنوان یکی از مهمترین این عوامل در دستیابی به مزیت رقابتی در بین شرکتها میباشد. به کارگیری سیستمهای اطلاعاتی در سطح سازمان، باعث میشود که مزیت رقابتی پایداری را نصیب سازمان کند. مزیت رقابتی نشان میدهد که یک شرکت میتواند عملکرد تجاری بهتری نسبت به رقبای خود در همان حوزه صنعتی با بکارگیری قابلیتهای سازمانی خود به دست بیاورد (لی و هسیه[۲]، ۲۰۱۰). بنابراین سیستمهای اطلاعاتی، پتانسیلهای مهمی برای شکل دادن استراتژیهای رقابتی بر مبنای قابلیتهای سازمانی را برای شرکت های کوچک و متوسط به وجود می آورد.
[۱]-Weerawardena & Ocass
[۲]– Lee & Hsieh
۲-۴-۲-۱٫ توسعه و کاربرد استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۲٫ بیان مزایای استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی.
۲-۴-۲-۳٫ مشخص کردن قابلیتهای سازمانی شده در سطح سازمان ودر نتیجه کسب مزیت رقابتی نسبت به رقبا در کسب و کارهای کوچک و متوسط.
۲-۴-۲-۴٫ شناسایی مکانیزمهای قابلیتهای سازمانی در شرکتهای مورد بررسی.