بعد اجتماعی :
در بعد اجتماعی، مدل پیشنهادی، مولفه های اعتماد، روابط متقابل، مشارکت، آگاهی عمومی، اخلاقیات و مسئولیت اجتماعی مطرح می گردند.
۲-۲-۱۴-۳-اعتماد :
اعتماد عبارت از تمایل به خطرپذیری در بطن اجتماع، براساس حس اعتماد به دیگران؛ دیگران براساس انتظار ما پاسخ داده و به روش های حمایتی دو جانبه عمل خواهند کرد و لااقل این که قصد آزاردهی ندارند (اواکاکس [۱]، ۱۹۹۸). اعتماد یک پدیده حساس و شکننده است و به وجود آمدن آن زمان زیادی می برد. باید دانست که اعتماد باعث به وجود آمدن اعتماد می شود. اعتماد دارای ابعاد زیر می باشد :
۱- صداقت : درستی، پاکی؛
۲- شایستگی : داشتن مهارت و دانش در زمینه فنی و روابط انسانی؛
۳-ثبات قابلیت اعتماد : توان پیش بینی و قضاوت خوب هنگام رویارویی با اوضاع و احوال و شرایط متفاوت؛
۴- وفاداری : حفظ آبرو و حیثیت؛
۵- روراستی : تبادل نظر و دادن اطلاعات به صورت آزادانه.
مزیت عمده اعتماد بین افراد، تسهیم اطلاعات و همکاری می باشد. وقتی افراد اعتماد داشته باشند که به عقاید آنان احترام گذاشته می شود، آن ها تمایل بیشتری برای ارائه عقاید خلاق، اهداف و عقاید فردی دارند. چنین محیطی عقاید خلاق را در سازمان به وجود می آورد و تعارضات را در موقعیت برد-برد حل می نماید. «وارن بنیس» می گوید : «اعتماد چالش مدیران امروز و فردا می باشد» (Leona, 2000) .
۲-۲-۱۴-۵-روابط متقابل :
منظور از روابط متقابل، ارتباطات میان دو شخص یا دو گروه است که می تواند صورت های گوناگونی چون همکاری، مبادله، وصلت و دوستی به خود بگیرد. همچنین روابط متقابل می تواند در ارتباطات خانوادگی، همسایگی و ارتباطات متقابل در محیط کار را نیز شامل گردد. توسعه ارتباطات غیر رسمی باعث افزایش اعتماد متقابل می شود که این افزایش باعث کاهش اثر تفاوت های ناشی از مقام می شود (مورهد، گریفین، ۱۳۸۳).
۲-۲-۱۴-۶-مشارکت :
منظور از مشارکت، درگیری ذهنی و عاطفی اشخاص در موقعیت های گروهی است که آنان را برمی انگیزد تا برای دست یابی به اهداف گروهی یکدیگر را یاری نمایند و در مسئولیت کار شریک شوند (علوی، ۱۳۷۹).
معمولاً زمینه های مشارکت به صورت زیر تقسیم بندی می شود :
۱-مشارکت در تصمیماتی که در زمینه های فنی اتخاذ می شود؛
۲-مشارکت در زمینه های امور کارکنان، این نوع مشارکت در قانون شورای اسلامی کار به طور نسبتاً گسترده ای پیش بینی شده است؛
۳-مشارکت در تصمیم گیری های مالی نظیر سرمایه گذاری، توزیع درآمد، تسهیم منافع و غیره؛
۴-مشارکت در تصمیم هایی که در زمینه های عمومی اتخاذ می شود مانند تغییر ساختار واحد صنعتی، تغییر محل کارخانه، متوقف کردن یا گسترش واحد و نظیر این ها (میرسپاسی، ۱۳۸۳).
بنابراین آنچه که مهم است همکاری متعهدانه مردم با دولت به ویژه در قالب نهادهای مدنی و گروه های غیردولتی است. «فوکویاما» مشارکت اجتماعی را ابتدا در شرکت در انتخابات خلاصه کرده بود اما پس از آن شرکت در ورزش های گروهی را نیز مورد توجه قرار داد (فوکویاما، ۱۹۹۹).
[۱] EVA COX
بررسی تاثیر مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد
۱-۴-۲-اهداف فرعی تحقیق :
۱-۴-۳-سوال اصلی تحقیق:
آیا مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد تاثیر دارد ؟
۱-۴-۴-سوالات فرعی تحقیق :
آگاهی عمومی اطلاعات :
اطلاعات موثرترین و کارآمدترین ثروت و سرمایه هر ملت است. ثروتی که برخلاف ثروت های دیگر از بین نمی رود و هر چه مصرف شود قوی تر و کامل تر می شود. اطلاعات میزان دانشی است که اعضای شبکه اجتماعی از یکدیگر دارند ( بهرامی، ۱۳۸۱: ۳) فوکویاما معتقد است که قبل از ورود به هر سیستم تجاری یا اجتماعی، باید آگاهی کافی درباره شبکه های اعتماد موجود در آن سیستم و ویژگی های آن را به دست آورد، زیرا اعتماد را پایه هرگونه مبادلات اقتصادی و اجتماعی می داند (علوی، ۱۳۸۰).
۲-۲-۱۵-۱- اخلاقیات :
اندیشمندان مدیریت، اصول اخلاقی را در نوشته های خود به صور گوناگون بیان داشته اند. پوزنرواسمیت به دو دسته از معیار های اخلاقی اشاره می کنند که یکی برفرد گرایی سنتی تاکید داردو دیگری بر همکاری و جمع گرایی عنایت و التفات دارد. به باور این دو نویسنده مدیران باید ضمن حفظ آزادی و ارزش های فردی، منافع جمعی و مصالح اجتماعی را نیز محترم شمردند (Posner & Schmit, 1994). فردریکسون اصول اخلاقی را برابری و عدالت اجتماعی و مصلحت عامه تعریف می کند و «دن هارت» بنیادهای اخلاقی سازمان را عزت و آبرو، نیک خواهی و عدالت می داند (Denhard, 1991) .
اصول اخلاقی بیشتر مربوط به رفتارهایی می شوند که تحت پوشش مقررات قانونی قرار نمی گیرند. مقررات قانونی بر رفتارهایی اعمال می شوند که الزاماً تحت پوشش اصول اخلاقی قرار نمی گیرند. قوانین کنونی بازتابی از قضاوت های معنوی و اخلاقی است ولی تمام نکات اخلاقی در آن گنجانده نشده است. بسیاری از افراد بر این باورند که اگر کسی قانونی را نقض نکند، در آن صورت اصول اخلاقی را رعایت کرده است. ولی دامنه اصول اخلاقی در مدیریت همان اصولی است که به هنگام تصمیم گیری و رفتار از نظر اخلاقی مدیران را هدایت و راهنمایی می کند. موضوع مسئولیت اجتماعی در گستره همین مطلب قرار می گیرد؛ یعنی به هنگام تصمیم گیری و اقدام، سازمان باید به گونه ای عمل نماید که به خیر و صلاح جامعه و خودش باشد (دفت، ۱۳۷۷).
۲-۲-۱۵-۲- مسئولیت اجتماعی :
مسئولیت اجتماعی را به صورت های مختلفی تعریف کرده اند که به برخی از آن ها اشاره می شود :
الف)مسئولیت اجتماعی مجموعه وظایف و تعهداتی است که سازمان باید در جهت حفظ و مراقبت کمک به جامعه ای که در آن فعالیت می کند، انجام دهد (بارنی و گریفین، ۱۹۹۲).
ب) مسئولیت اجتماعی یکی از وظایف و تعهدات سازمان در جهت منتفع ساختن جامعه است به نحوی که هدف اولیه سازمان؛ یعنی حداکثر کردن سود را صورتی متعالی بخشد (رابینسون، ۱۹۸۰).
ج)مسئولیت اجتماعی وظیفه ای بر عهده موسسات است تا بر زندگی اجتماعی که در آن کار می کنند اثرات سوء نگذارند. نوع این وظایف به طور روشن تعریف نشده است، ولی کاملاً مشتمل بر وظایفی است چون : آلوده نکردن محیط، تبعیض قایل نشدن دراستخدام، اخلاقی عمل کردن، آگاه کردن مصرف کننده از کیفیت محصولات یا خدمات و بالاخره مشارکت مثبت در زندگی افراد جامعه (درک فرنچ، ۱۳۷۱).
حال با توجه به تعاریف ارائه شده، یک نمونه از شاخص های (متغیرهای) اندازه گیری مربوط به هریک از مولفه های شش گانه بعد اجتماعی از سرمایه اجتماعی مطرح و معرفی می شود. نمونه ای از سئوالات سنجش سرمایه اجتماعی را می توان چنین مثال آورد: «شما با این جمله که می شود به اکثر مردم اعتماد کرد، موافق هستید؟»
بررسی تاثیر مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد
۱-۴-۲-اهداف فرعی تحقیق :
۱-۴-۳-سوال اصلی تحقیق:
آیا مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد تاثیر دارد ؟
۱-۴-۴-سوالات فرعی تحقیق :
بعد فرهنگی :
در بعد فرهنگی مدل پیشنهادی، مولفه های مقررات رفتاری، نرم ها و هنجار ها، ارزش ها، دین و ایدئولوژی، نمادها، مثل ها و استعاره ها و جو و فضا مطرح می گردند :
۲-۲-۱۵-۴-مقررات رفتاری :
در ارتباط با بررسی مقررات رفتاری این سئوالات مطرح می شود :
۱-چه کسی این مقررات را تدوین می کند و تا چه حدودی صرفاً بیانگر علایق سازنده آن می باشد؟
۲-چه کاربرد و یا وظیفه ای دارد؟ منشور رفتاری می تواند وظایفی را اجرا کند که شامل دستورالعملی برای چگونگی رفتارها، تنظیم رفتارها، ارائه مجموعه ای از استانداردها اصول و ارزش ها، ارائه ابزاری برای حل مشکلات تصمیم گیری و غیره می باشد. مقررات رفتاری می تواند شامل معیارهایی مستقل و از پیش تعیین شده باشند که به منظور جلوگیری از ابهام و سوء تعبیر می توان آن ها را مورد مشورت و نظر خواهی نیز قرار داد.
۳-مقررات رفتاری باید شامل چه مواردی باشد؟ این مقررات می تواند بسیار جامع و یا بسیار خلاصه باشد. مثلاً در دولت محلی انگلستان، منشورهایی که برای کارکنان و سیاست مداران تنظیم می شود بسیار جامع و فراگیر بوده، این موارد را شامل می شود : قانون، استانداردها، افشای اطلاعات و …..
۴-منشورهای رفتاری برای چه کسانی و چه مواقعی کاربرد دارد؟ آیا فقط به رفتار درونی مدیران می پردازد یا شامل ابعاد خارجی رفتار آنان نیز می شود ؟
۵-آیا این مقررات ضروری است و کاربرد آن ها هیچ تاثیری بر جا می گذارد ؟ همان طور که تحقیقات نشان داده است، نیاز برای استفاده از این منشورها همواره مورد توجه قرار نمی گیرد (لاوتن، ۱۳۸۱).
بررسی تاثیر مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد
۱-۴-۲-اهداف فرعی تحقیق :
۱-۴-۳-سوال اصلی تحقیق:
آیا مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد تاثیر دارد ؟
۱-۴-۴-سوالات فرعی تحقیق :
نرم ها و هنجارها :
هنجار نوعی انتظار رفتاری است که تا حدود زیادی از جانب گروهی از افراد یا به وسیله جامعه مراعات می شود. از این رو بیانیه های هنجاری، نوع خاصی از رفتارهای مورد انتظار را تجویز می کنند. این هنجارها بیان می دارند که یک شخص، سازمان یا دولت چگونه باید عمل کند (الوانی، ۱۳۸۰).
هنجارها، به افراد می گویند که در شرایط مشخص چه باید بکنند. از دیدگاه موقعیتی که شخص در آن قرار می گیرد، هنجارها مشخص می سازد که در اوضاع و شرایط مشخص چه انتظاری از وی می رود. هنجارهایی که مورد قبول گروه واقع شود به عنوان ابزاری به حساب می آید که رفتار اعضای گروه را تحت تاثیر قرار می دهد بدون اینکه هیچ گونه کنترلی از بیرون اعمال شود. اگر چه گروه ها و جوامع دارای هنجارهایی می باشند، ولی این هنجارها با هم متفاوت می باشند. هنجارها یا معیار های رسمی به صورت بخشنامه، دستورالعمل و قوانین وجود دارند که اعضای گروه باید آن ها را رعایت نمایند. بیشتر هنجارهای سازمانی جنبه رسمی دارند (کاوسی و طلوعی اشلقی، پیشین).
۲-۲-۱۵-۶- ارزش ها :
ارزش ها در بسیاری از مطالعات جامعه شناختی نقش مهمی ایفا می کنند بدین لحاظ می توان ارزش ها را مجموعه ای از پنداشت های اساسی نسبت به آنچه پسندیده است دانست، که تجلی عمیق ترین احساسات مشترک نسبت به جهان در جامعه است. بنابراین، ارزش های اجتماعی ایجاد کننده و قوام بخش روابط و نظم اجتماعی هستند. «ماکس وبر» در این مورد چنین استدلال می کند : «روابط اجتماعی زمانی خصلت جماعتی پیدا می کنند که جهت گیری رفتار اجتماعی-چه در یک مورد منفرد و یا نوع مثالی –براحساس همبستگی شرکت کنندگان که زاییده وابستگی های عاطفی و سنتی آنان است استوار باشد. از سوی دیگر خصلت جامعه ای روابط اجتماعی محصول آشتی و توازن منافع است و از احکام ارزش عقلانی یا مصلحت ناشی می شود. به تعبیر دیگر می توان گفت که ارزش ها به صورت واسطه و حلقه های وصل در مبادلات و تعاملات اجتماعی ایفای نقش می کنند و نظام های ارزشی در هر دوره از تغییرات ساختاری، اجتماعی، مراتب و اولویت های خاص خود را خواهند داشت که بسیار تاثیرگذار خواهد بود» (مجددالدین، ۱۳۸۰).
۲-۲-۱۵-۷- دین و ایدئولوژی :
دین می تواند نقش مهمی در ایجاد سرمایه اجتماعی بازی کند. بسیاری از مذاهب با ترویج ارزش هایی نظیر : مشارکت، صداقت، اعتماد و ایثار موجب می شوند سرمایه اجتماعی بالایی در بین پیروان خود ایجاد شود. هر چند ادیان و مذاهب در این زمینه می توانند موفق باشند که علاوه بر ایجاد اعتماد داخلی، زمینه برقراری روابط مفید و موثر را با گروه ها مذاهب دیگر اجتماعی فراهم سازند. در حالت عکس نیز فرقه گرایی می تواند موجب بحران های اجتماعی و خشونت شود. اما به هر حال، ادیان در گذشته، حال و آینده قطعاً نقشی جدی را در سرمایه اجتماعی داشته و خواهند داشت (فوکویاما، ۱۹۹۹).
بررسی تاثیر مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد
۱-۴-۲-اهداف فرعی تحقیق :
۱-۴-۳-سوال اصلی تحقیق:
آیا مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد تاثیر دارد ؟
۱-۴-۴-سوالات فرعی تحقیق :
نمادها :
بهترین راه انتقال ارزش ها یا رفتار های مطلوب، نمادها و نمادسازی است. معمولاً مدیران راه آسان را بر می گزینند و به جای احیای ارزش ها، با خطابه، فرستاده پیام یا صدور فرمان، سر و ته موضوع را به هم ربط می دهند.
اگر قرار باشد برای بی اعتمادی موجود فقط یک دلیل بیاوریم، آن دلیل وجود تفاوت بین ادعا و عمل است. همان گونه که ریا و دورویی خود باوری فرد را تباه می کند می تواند صداقت را که شرط خودباوری است نابود کند (هسلباین و دیگران، ۱۳۷۸).
بنابراین، زمینه اصلی در فرهنگ جامعه، وجود سیستمی از معانی و مفاهیم مشترک در میان اعضای جامعه است. این مجموعه از مفاهیم و معانی مشترک می تواند نمادهای مورد قبول در جامعه را تشکیل دهد؛ چرا که فرهنگ عبارت است از مجموعه ای از ارزش ها، باورها، درک و استنباط و شیوه های تفکر یا اندیشیدن که اعضای سازمان در آن ها وجوه مشترک دارند (دفت، ۱۳۷۷).
۲-۲-۱۵-۹-مثل ها و استعاره ها :
بسیاری از تجزیه و تحلیل های صورت گرفته در مورد فرهنگ، به تجزیه و تحلیل مصنوعات و دست ساخته های روشن نظیر داستان ها و کیش های سازمانی محدود بوده اند. اگرچه شاید بتوان تشخیص داد که داستان های مربوط به بنیانگذاران و منشورها و کیش های شرکت های شان چگونه بر مفروضات رهبران تاکید می کند. آن چه که در مثل ها و استعاره ها وجود داردچیزی فراتر از ارزش های حمایتی است (مارتین، سیمونز ، ۱۳۸۲).
منشا و کارکردهای مثل ها و داستان های سازمانی ابداً روشن و آشکار نیست اما درون مایه های برخی از این استعاره ها مشخص شده اند. داستان ها غالباً ارزش ها و باورهای بنیان گذاران یا دیگر شخصیت های اصلی سازمانی را که به الگوی های نمادین شغل بدل شده اند، انتقال می دهند. این داستان ها اغلب تجویزی هستند و به همین جهت به ابراز مستقیمی برای تعلیم و القا به افراد سازمانی بدل می شوند (شاین، ۱۳۸۳).
۲-۲-۱۵-۱۰- جو و فضا :
معنا و کاربرد فضا از جمله نامحسوس ترین وجوه فرهنگ سازمانی است؛ زیرا مفروضات مربوط به فضا و مکان، نظیر مفروضات مربوط به زمان، احتمالاً مورد غفلت کامل واقع می شود و به همین علت نیز ذهن از کارکرد آن آگاه نیست. در همان حال هنگامی که این مفروضات نقص می شوند، مانند هنگامی که اعضای فرهنگ های متفاوت رو در روی یکدیگر قرار می گیرند،واکنش های احساسی بسیار شدیدی بروز می کند. علت اصلی آن نیز این است که فضا و مکان از معانی نمادین عمیقی برخوردار است (همان : ۱۸۱).
به طور کلی منظور از جو و فضا روح حاکم بر جامعه در شرایط و موقعیت مختلف سیاسی، اجتماعی فرهنگی می باشد که ممکن است با روی کار آمدن مدیران ارشد جدید در جامعه این جو و فضا تغییر کند، اما فرهنگ همچنان پایدار باقی بماند. بنابراین یکی از نمودهای سرمایه اجتماعی فضای سیاسی و اجتماعی است که ساختار اجتماعی را شکل می دهد و هنجارها را برای توسعه تقویت می کند. پارامترهایی چون نوع حکومت، رژیم سیاسی، قانون و نظام قانون گذاری و دستگاه قضایی و آزادی ها ی سیاسی و مدنی از عمده عوامل موثر بر سرمایه اجتماعی است (جامعه شناسی ایران، ۱۳۸۴).
در ادامه با توجه به تعاریف ارائه شده، شاخص های اندازه گیری مربوط به هر یک از مولفه های هفت گانه مطرح شده است که یک نمونه از آن در بعد فرهنگی سرمایه اجتماعی معرفی می گردد :
شما در محله ای زندگی می کنید که اصول اخلاقی و مذهبی در آن بسیار نمود دارد، آیا حاضرید از پوشیدن لباس هایی که در شان این محله نیست خودداری کنید؟
بررسی تاثیر مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد
۱-۴-۲-اهداف فرعی تحقیق :
۱-۴-۳-سوال اصلی تحقیق:
آیا مولفه های سرمایه اجتماعی بر کیفیت خدمات آموزشی موسسات آموزش عالی مشهد تاثیر دارد ؟
۱-۴-۴-سوالات فرعی تحقیق :