تشریح و بیان مساله پژوهش
پیشرفت سریع فناوری همراه با افزایش روزافزون رقابت در بازارهای جهان، مدیران واحدهای اقتصادی را به تولید محصولاتی با کیفیت بالا، ارائه خدمات مطلوب به مشتریان و در نهایت کاستن از بهای تمام شده کالا و خدمات ترغیب نموده است. از اینرو، جهت تحقق این انتظارات، تامین اطلاعات مورد نیاز به صورت جامع برای سیستم حسابداری یک ضرورت است و از آنجاییکه حسابداری مدیریت دیگر جوابگوی نیازهای موجود نیست (کاپلان[۱]،۲۰۰۴). لذا بسیاری از دستاندر کاران امور اقتصادی به تدریج از دیدگاههای سنتی مبنی بر حسابداری بهای تمام شده فاصله گرفته و به ایجاد سیستم مدیریت هزینه گرایش پیدا میکنند. بطور کلی، می توان چنین نتیجه گرفت که تاکید سیستم مدیریت هزینه بر روند فعالیتهای بنگاه اقتصادی است. باید اذعان نمود، رهبران تغییر، کسانی هستند که میدانند کجا هستند، به کجا میروند، چگونه حرکت می کنند و چگونگی نیل به مقصد را میشناسند، اعتماد به نفس برای ایجاد تغییر در خودشان را دارند و هم چنین، برای کمک یا هدایت دیگران در ایجاد تغییر صبر و بردباری به خرج میدهند. نمیتوان تغییرات را کنترل کرد اما میتوان خود را برای آن آماده نمود.
با توجه به اینکه صنعت نفت و گاز بهعنوان محور توسعه اقتصادی کشور شناخته شده و صنعتی پایه در این راستا محسوب میگردد، دارای منابع هنگفتی از سرمایههای انسانی فیزیکی بوده که بهره برداری و استفاده بهینه از این منابع یکی از اهداف اصلی و رسالت مدیران این صنعت عظیم تلقی میگردد. تمایز محصولات، یکی از راههای موفقیت وتضمین آینده سازمان درعرصه های رقابت میباشد و از آنجاییکه وظیفه اصلی شرکت انتقال گاز صرفاً تحویل گاز از پالایشگاههای گاز و تحویل آن به مشتریان (داخلی و خارجی) میباشد و بدلایل سیاسی و … نمیتواند در مورد تحویل گاز به مشتریان سلیقهای عمل نماید لذا، مدیریت هزینه میتواند راهگشای مسایل رقابتی باشد (پورتر[۲]،۱۹۸۰). لازماست، مدیران سازمان با دید اقتصادی به این پروژهها نگریسته و در راستای جهاد اقتصادی که یکی از تاکیدات مقام معظم رهبری میباشد با کنترل سیستمی بر روی هزینهها وکنترل آنها نقش موثری در جهت جلوگیری از اتلاف انرژیها برداشته تا بتواند در صحنههای حساس بین الملل با حفظ و افزایش سهم بازار با داشتن توان رقابت، در داخل کشور نیز از حیف و میل منابع خدادادی جلوگیری بعمل آید. مدیریت هزینه را از چهار بعد به مدیریت عملکرد نسبت دادند، مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی و رشد(کاپلان ونورتون[۳]،۱۹۹۶).
مدیریت هزینه پائین آوردن کیفیت نیست، مدیریت هزینه کمتر هزینه کردن نیست، مدیریت هزینه گرانتر فروختن نیست، بلکه فرآیند به کارگیری بهینه منابع برای دستیابی به اهداف هزینه در انواع فعالیتهای جاری شرکت، کلیدی( ضروری) و عادی میباشد(بولاچر[۴]،۲۰۰۶).
بدون شک در نظر گرفتن این اولویتها برای دستیابی به هدف تولید محصولات و خدمات با کیفیت بالا، با حداقل بهای تمام شده، بسیار حائز اهمیت است. در این سیستم، هزینه فعالیتهای عمده بنگاه اقتصادی به کالاها و خدمات مربوط به تولید با توجه به نحوه استفاده از فعالیتها در تولید این کالاها و خدمات تخصیص مییابد. در این راستا هدفهای سازمانی مدیران بسیار متنوع است برخی از این اهداف که مکرراً مورد تاکید قرار میگیرد عبارتند از: توجه به سودآوری و رشد، رسیدن به خودکفایی مالی، به حداقل رساندن بهای تمام شده کالا، ارتقاء کیفیت محصولات مطابق با استانداردهای بین المللی ، رعایت الزامات زیستی محیطی، انجام وظایف مربوط به خدمات اجتماعی. بطورکلی وظیفه مدیریت دستیابی به هدفهای فوق الذکر به صورت جامع است. به منظور دستیابی به این هدفها، مدیران معمولاً فعالیت اصلی خود را بر چهار موضوع متمرکز میسازند که عبارتند از: تصمیمگیری، برنامه ریزی، رهبری فعالیتهای عملیاتی، کنترل و پیگیری کارهای انجام شده.
در این پژوهش سعی میشود تا به این سوال پاسخ داده شود که اعمال استراتژیهای مدیریت هزینه بر عملکرد مالی شرکت انتقال گاز چه تاثیری دارد؟
[۱] . Kaplan
[۲] . Porter
[۳] . Kaplan and Norton
[۴] . Blocher
هر پژوهش با مسئلهای شروع میشود و با تشریح مسئله یا مشکل، اهداف پژوهش در جهت حل آن مسائل پایهگذاری میشود بنابراین، پژوهش حاضر در جهت برآوردن اهداف زیر میباشد.
۱-۵-۱- اهداف علمی پژوهش
چکیده
هدف نظام مدیریت هزینه، کمک به حداکثر رساندن سود و ارزش شرکت در حال و آینده است. اطلاعات مدیریت هزینه در قیمتگذاری محصولات، تصمیمگیری در خصوص ایجاد تغییر در محصول به منظور دستیابی به سودآوری بیشتر، بروز رسانی تجهیزات تولیدی با توجه به شرایط موجود و تعیین روشهای جدید بازاریابی یا کانالهای توزیع محصولات شرکت استفاده میشود بنابراین تاثیر استراتژی مدیریت هزینه بر روی عملکرد مالی شرکت میتواند قابل توجه باشد.
در این پژوهش، تحلیل جامعی روی بررسی تاثیر استراتژی مدیریت هزینه بر عملکرد مالی بلند مدت در شرکت انتقال گاز ایران بین سالهای ۱۳۸۷ الی ۱۳۹۱ شرکت مورد مطالعه انجام گرفت. با استفاده از آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن، فرضیهها مورد آزمون قرار گرفت در کل نتایج آزمون فرضیهها حاکی از تاثیر عدم معنیدار استراتژی مدیریت هزینه بر عملکرد مالی بلند مدت در شرکت مورد مطالعه میباشد.
واژههای کلیدی: سیستم مدیریت هزینه، عملکرد مالی، شرکت انتقال گاز ایران، بازده بلندمدت داراییها
– مقدمه
بهای تمام شده (هزینه) از اقلام با اهمیت حسابداری است که بر پایه آن، تصمیمات برنامهریزی و تصمیمات کنترل اتخاذ میگردد. دستیابی به بهای تمام شده قابل اتکا و مربوط در تصمیمگیری مستلزم انجام فرآیند درست و منطقی مرتبط با محاسبه آن است که تحت عنوان هزینهیابی اتلاق میشود. مدیریت هزینه، رویکردی است که تصمیمات برنامه ریزی و کنترلی را عینیت میبخشد؛ به همین دلیل مدیریت هزینه به عنوان یکی از مهمترین عوامل موثر بر عملکرد شرکتها و برای جهتگیری آنها در بازارهای سرمایه مطرح شده است. بیشتر شرکتها وجوه مورد نیاز خود را از روشهای گوناگونی تامین میکنند؛ اما عواملی مانند رفتار مدیریت، اندازه شرکت و دسترسی به بازارهای تامین مالی و نیز محیط های اقتصادی و سیاسی، آنها را نسبت به در پیش گرفتن تصمیمات بهینه در این زمینه محتاط کرده است در این میان، استفاده از منابعی که از ایجاد بدهی به دست آمده است ضمن ایجاد مقدار قابل توجهی هزینه ثابت، موجب افزایش اهرم و در نتیجه ریسک بیشتر خواهد شد. به همین دلیل تاثیر استراتژی مدیریت هزینه بر عملکرد مالی بلند مدت شرکتها از اهمیت زیادی برخوردار میباشد.
تمرکز اصلی استراتژی مالی بر ابعاد مالی تصمیمات استراتژیک است؛ در نتیجه به صورت اجتناب ناپذیری، این موضوع نشان دهنده ارتباط نزدیک با منافع سهامداران و در نتیجه با بازار سرمایه است. با این حال یک استراتژی مالی مناسب همانند یک استراتژی سطح شرکت و استراتژی رقابتی بسیار عالی، تمامی ذینفعان داخلی و خارج از شرکت را مد نظر قرار میدهد. همچنین، تئوری بازار سرمایه و تحقیقات موجود در این زمینه به صورت اساسی بر سطح اقتصاد کلان تمرکز میکنند، در حالی که استراتژیهای مالی خاص بوده و بر اساس نیازهای شرکتهای خاص و حتی در بعضی از موارد برای واحدهای فرعی در داخل سازمان تدوین میشوند.
هر پژوهش با مسئلهای شروع میشود و با تشریح مسئله یا مشکل، اهداف پژوهش در جهت حل آن مسائل پایهگذاری میشود بنابراین، پژوهش حاضر در جهت برآوردن اهداف زیر میباشد.
۱-۵-۱- اهداف علمی پژوهش
منابع
الف: منابع فارسی…………………………………………………………………………………………….۷۶
ب: منابع غیرفارسی …………………………………………………………………………………………۷۹
پیوستها
الف: جداول خروجی تحلیل دادهها………………………………………………………………………۸۳
ب: نمودارهای خروجی تحلیل دادهها……………………………………………………………………۸۵
هر پژوهش با مسئلهای شروع میشود و با تشریح مسئله یا مشکل، اهداف پژوهش در جهت حل آن مسائل پایهگذاری میشود بنابراین، پژوهش حاضر در جهت برآوردن اهداف زیر میباشد.
۱-۵-۱- اهداف علمی پژوهش
اهداف کاربردی پژوهش
۱-۶- پرسشهای پژوهش
پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که استراتژی مدیریت هزینه بر عملکرد مالی بلند مدت شرکت انتقال گاز ایران چه تاثیری دارد؟ که در راستای این پرسش، پرسشهای فرعی زیر طراحی شده است:
-نسبت فروش خالص به مخارج سرمایهای بربازده سالانه داراییهای شرکت انتقال گاز چه تاثیری دارد؟
-نسبت فروش خالص به خالص ارزش دفتری داراییها بر بازده سالانه داراییهای شرکت انتقال گاز چه تاثیری دارد؟
-نسبت تعداد کارکنان به داراییها بر بازده سالانه داراییهای شرکت انتقال گاز چه تاثیری دارد؟
-نسبت فروش خالص به مخارج سرمایهای بر بازده بلند مدت داراییهای شرکت انتقال گاز چه تاثیری دارد؟
-نسبت فروش خالص به خالص ارزش دفتری داراییها بر بازده بلند مدت داراییهای شرکت انتقال گاز چه تاثیری دارد؟
-نسبت تعداد کارکنان به داراییها بر بازده بلند مدت داراییهای شرکت انتقال گاز چه تاثیری دارد؟
هر پژوهش با مسئلهای شروع میشود و با تشریح مسئله یا مشکل، اهداف پژوهش در جهت حل آن مسائل پایهگذاری میشود بنابراین، پژوهش حاضر در جهت برآوردن اهداف زیر میباشد.
۱-۵-۱- اهداف علمی پژوهش
تبیین فرضیههای پژوهش
فرضیه اصلی اول: اعمال استراتژی مدیریت هزینه بر عملکرد مالی شرکت انتقال گاز ایران تاثیر دارد.
فرضیههای فرعی منبعث از فرضیه اصلی اول:
۱٫ نسبت فروش خالص به مخارج سرمایه ای بربازده سالانه دارایی های شرکت انتقال گاز تاثیر دارد.
۲٫ نسبت فروش خالص به خالص ارزش دفتری دارایی ها بر بازده سالانه دارایی های شرکت انتقال گاز تاثیر دارد.
۳٫ نسبت تعداد کارکنان به دارایی ها بر بازده سالانه دارایی های شرکت انتقال گاز تاثیر دارد.
فرضیه اصلی دوم: اعمال استراتژی مدیریت هزینه بر بازده بلند مدت داراییها تاثیر دارد.
فرضیه های فرعی منبعث از فرضیه اصلی دوم:
۱٫ نسبت فروش خالص به مخارج سرمایه ای بر بازده بلند مدت دارایی های شرکت انتقال گاز تاثیر دارد.
۲٫ نسبت فروش خالص به خالص ارزش دفتری دارایی ها بر بازده بلند مدت دارایی های شرکت انتقال گاز تاثیر دارد.
۳٫ نسبت تعداد کارکنان به دارایی ها بر بازده بلند مدت دارایی های شرکت انتقال گاز تاثیر دارد.
۱-۸- نوآوری پژوهش
موضوع پژوهش حاضر از جمله معدود موضوعاتی میباشد که در زمینه استراتژی مدیریت هزینه انجام شده است و با توجه به اینکه در شرکت انتقال گاز ایران انجام گردیده است از جمله پژوهشهای موردی بوده که میتواند به تصمیم گیری مدیران و استفاده کنندگان یاری نماید موارد فوقالذکر بیانکننده این مطلب میباشد که با توجه به موضوع پژوهش و همچنین جامعه، پژوهش حاضر برای اولین بار است که در زمینه فوق انجام گردیده است.
۱-۹- روش پژوهش
پژوهش علمی را میتوان چنین تعریف کرد، “فرآیندی که به کمک آن میتوان روابط پنهان در پس یک پدیده را که مغشوش بهنظر میرسند، کشف نمود”. در روش علمی ابتدا مدلها یا نظریههایی که به نظر میرسد ماهیت پدیده را تبیین میکنند، قبول میشود. سپس نتیجههای منطقی از مدل پذیرفته شده استخراج و آنها را با توجه به نتایج یافتههای واقعی میسنجند، مدل تعریف میشود و جستجو به منظور یافتن تبیین بهتر برای پدیده ادامه مییابد. ویژگیهای فرآیند کسب آگاهی به اندازه انواع زمینههای پژوهش متفاوتند (آذر و مؤمنی، ۱۳۸۱، ۹).
این پژوهش با توجه به اینکه مورد استفاده طیف وسیعی از استفادهکنندگان قرار میگیرد از نوع کاربردی بوده و با توجه به اینکه به بررسی علت و معلولی متغیرهای مستقل و وابسته میپردازد از نوع علی پس از وقوع تلقی میشود.
هر پژوهش با مسئلهای شروع میشود و با تشریح مسئله یا مشکل، اهداف پژوهش در جهت حل آن مسائل پایهگذاری میشود بنابراین، پژوهش حاضر در جهت برآوردن اهداف زیر میباشد.
۱-۵-۱- اهداف علمی پژوهش