انسان به طور کلی بر محیط اطراف خود اثر گذار است و هر چه دایره اطلاعات او از پدیده های اطرافش کامل تر شود، این کنترل نیز افزون می شود. ولی در خصوص برخی پدیده ها نیز کنترل چندانی در دست نیست و ممکن است انسان به اشتباه آن پدیده ها را نیز تحت کنترل خود تصور کند. بنابراین باید حوزه قابل کنترل و غیر قابل کنترل را از هم جدا کرد. تمایل انسان به این که بر تمامی پدیده ها کنترل دارد یا حداقل می تواند بر آن اثر گذار باشد، در حالی که واقعا چنین نیست را تورش توهم کنترل می نامند. الن لنگر[۱] (۱۹۷۵) توهم کنترل را این چنین تعریف می کند: «انتظار کسب موفقیت های شخصی با احتمالی بیش از واقعیت». تعبیر دیگری برای توهم کنترل وجود دارد: افراد دایره حقیقت را به دایره فهم خود (که در کنترل آن هاست) محدود می کنند. البته به این علت که قدرت پردازش ورای آن را ندارند و یا برای سهولت در انجام فرایند پردازش دایره مزبور را محدود می کنند. به عبارت دیگر افراد گرایش به پذیرش مطالبی دارند که پردازش آن و کنترل آن برایشان راحت تر است و البته به آن اعتماد بیشتری پیدا می کنند. بدیهی است ادراک آن دسته از علایم اطلاعاتی که برای فرد آشناست با سهولت انجام می شود و از آن جا که افراد به اطلاعات در دسترس و پردازش مجدد آن تمایل بیشتری دارند، همان اطلاعات خاصیت برجستگی نیز پیدا می کنند. (سعیدی و فرهانیان، ۱۳۹۰، ص ۳۱۸)
به عبارت دیگر توهم کنترل، انتظار یک موفقیت شخصی که احتمال وقوع آن به طور نامناسبی بالاتر از احتمال عینی و موجه آن است، می باشد (فالر[۲]، ۲۰۰۴).
توهم کنترل به حالتی گفته می شود که در آن فرد میزان احتمال موفقیت خود را به صورت نادرستی بالاتر از میزان احتمال عینی موجود برآورد می کند و انتظار دارد. خوش بینی غیر واقع بینانه نیز مفهومی شبیه به توهم کنترل است که در مورد رویدادها در آینده در نظر گرفته می شود (داوری و همکاران، ۱۳۹۰، ص۹۰).
بیشتر بررسی ها در این زمینه میزان تاثیر متغیرهای مختلف مانند انتخاب ها، توالی خروجی ها، آشنایی با وظایف و کارها یا مشارکت فعال را بر روی توهم کنترل را مورد ارزیابی قرار می دهند. برخی از محققان نشان داده اند که بررسی های انجام شده در این زمینه میزان و درجه کنترل را مورد سنجش قرار نمی دهند و به جای آن توانایی پیش بینی و یا قضاوت افراد را با توجه به اقتضائات اندازه گیری می کنند. بر همین اساس شاید عبارت «قضاوت موهوم» بهتر بتواند مفهوم توهم کنترل را به صورت عملیاتی نشان دهد (همان منبع، ص۹۰).
درواقع خودکنترلی سرمایه گذاران را به مصرف بیشتر در امروز به جای سرمایه گذاری و پس انداز در جهت مصرف بیشتر در آتی وا می دارد و در نتیجه افراد پس انداز و سرمایه گذاری کمتری انجام می دهند و برای اینکه به اهداف آتی و آسایش و راحتی در دوران پیری برسند متحمل درجات نامناسبی از ریسک در پرتفوی خود می شوند و یا افراد برای آینده خود برنامه ای مشخص و مدون ندارند و سرمایه گذاری های مناسب، مانند سرمایه گذاری در سهام انجام نمی دهند. این تورش رفتاری همچنین می تواند باعث شود که سرمایه گذارن از بکارگیری اصول اساسی دانش مالی از جمله ارزش زمانی پول و رفتارهای نظم دهنده مشابهی که پیروی از آن ها می تواند به خلق ارزش در بلند مدت منجر شود، محروم شوند. سوگیری خودکنترلی را می توان به صورت تعارضی بین میل فرد به مبالغه کردن در مورد خود (بیش از حد روی خود حساب نمودن) و ناتوانی وی نیز توصیف نمود. این تعارض از نبود انضباط شخصی و کوتاه نگری در اقدام عینی و محسوس برای رسیدن به آن تمایلات نشات می گیرد (میرزابیاتی، ۱۳۹۱).
سوگیری خودکنترلی را می توان به بهترین نحو در فرضیه چرخه عمر مشاهده نمود. در این فرضیه رابطه روشنی بین رفتار مصرف و پس انداز در افراد و مراحل رشد از کودکی تا سال های پرکاری و نهایتا دوره بازنشستگی توصیف می شود. از آنجا که فرضیه چرخه عمر بر اساس تئوری مطلوبیت مورد انتظار و رفتار غیر عقلایی است با پیروی کامل از تصمیمات بهینه در مورد پس انداز در طول زندگی را می توان تنها با در نظر گرفتن جریان درآمد برآوردی خانوار در مقایسه با تابع مطلوبیت محاسبه نمود. نتایج بعضی از تحقیقات نشان
می دهد هنگامی که افرادی پولی را بدست می آورند که احساس می کنند به اصطلاح باد آورده و یا غیر مترقبه است معمولا در همان سال بخش اعظمی از آن پول را مصرف می کنند که با این چرخه در تضاد است (همان منبع، ص ۳۶).
این سوگیری همچنین می تواند منجر به بروز مشکلاتی در عدم توازن تخصیص دارایی ها نیز شود. سرمایه گذارانی که در معرض این سوگیری اند ممکن است دارایی هایی با درآمد مستمر را ترجیح می دهند، زیرا در آن ها ذهنیت «امروز مصرف کن» شکل گرفته است. این رفتار می تواند مانعی در راه رسیدن به اهداف مالی بلند مدت باشد، زیرا نگهداری زیاده از حد دارایی هایی با درآمد جاری نظیر اوراق قرضه می تواند مانع از حرکت همزمان پرتفوی با نرخ تورم شود. همچنین می تواند باعث شود که افراد بدون هیچ دلیل خاصی طبقه مشخصی از دارایی های مالی را بیشتر و یا کمتر ترجیح دهند، چرا که نمی توانند میزان کشش پذیری خود به ریسک و یا میزان تحمل ریسک را تخمین زده و کنترل نمایند (همان منبع، ص ۳۶).
نتیجه تورش توهم کنترل به اشتباهات زیر در تصمیمات سرمایه گذاری منجر می شود:
[۱] Allen Langer
[۲] Fuller
با توجه به اینکه هدف اصلی این تحقیق بررسی تاثیر تبادل اطلاعات و تورش های رفتاری در توضیح رفتار توده ای می باشد. لذا نتایج پژوهش حاضر می تواند مورد استفاده تمامی سهامداران، سرمایه گذاران، دولت، اعتباردهندگان و صندوق های سرمایه گذاری، موسسات مالی و اعتباری واقع بشود. همچنین جامعه علمی و پژوهشی کشور می تواند از نتایج این تحقیق بهره مند شود .
در تعریف عام و کلی مغالطه باید گفت که آن منحصر به استدلال نیست، بلکه به طور کلی شکل
غیر معتبری ازاستدلال دانسته شده است) استدلالی که نتیجه آن تابع مقدمه هایش نیست). انواع خطاها و آشفتگی هایی که کم وبیش مرتبط با خطای در استدلال است، نیز مغالطه می باشد. اگر شخصی با مقدمات، یا بدون مقدمات، از راه های منطقی، ویا غیر منطقی، وبه صورت غیر معتبر بخواهد صدق یا کذب گزاره ای را نتیجه بگیرد، به ویژه این که بخواهد در مقام تفهیم یا تاثیرگذاری، مدعا یا محتوای گزاره ای را به افراد دیگر منتقل نماید، چنین نتیجه گیری یاگذر استنتاجی چیزی است که متصف به مغالطی بودن می شود (بابایی، ۱۳۹۰).
مغالطه در لغت به معنای سوق دادن شخص دیگر به اشتباه و نیز اشتباه کاری (خود فرد) است. در تعریفی ساده و کاربردی از مغالطه باید گفت که هر نوع خطا و آشفتگی آگاهانه یا غیرآگاهانه ای که در مسیر استدلال چه به صورت استدلال ظاهری و چه در مواردی که اجزای استدلال پیش فرض باشند از راه های منطقی و غیر آن و به صورت معتبر یا غیر معتبر رخ دهد مغالطه نامیده می شود (همان منبع).
اقسام مغالطات و راه های رهایی از آنها به شرح ذیل است:
۱- مغالطه منطقی: در این مغالطه، وهم و خیال به جای عقل می نشیند و راه رهایی از آن عرضۀ همه امور حسی، خیالی و وهمی به فتاوای عقل است.
۲- مغالطات عاطفی: در این مغالطه، به جای رهبری عواطف به دست قوای فطری و عقل عملی، قوای طبیعی مسیر جذب و دفع انسان را معین می کند. در نتیجه، تمایلات و تنفّرات دروغین و نااصیل، وی را در دام مغالطه های گوناگون انگیزشی گرفتار می آورد. برای جلوگیری از چنین مغالطه هایی، باید همۀ امور جذب و دفع به گرایش عقل عملی عرضه شود.
گوش دادن به نظرات افراد در حال اشتباه و راهنمایی گرفتن از آنها. یکی از آسانترین راههای از دست دادن پول، گوش دادن به راهنماییهای اقوام و آشنایان ناآگاه است (بابایی، ۱۳۹۰).
با توجه به اینکه هدف اصلی این تحقیق بررسی تاثیر تبادل اطلاعات و تورش های رفتاری در توضیح رفتار توده ای می باشد. لذا نتایج پژوهش حاضر می تواند مورد استفاده تمامی سهامداران، سرمایه گذاران، دولت، اعتباردهندگان و صندوق های سرمایه گذاری، موسسات مالی و اعتباری واقع بشود. همچنین جامعه علمی و پژوهشی کشور می تواند از نتایج این تحقیق بهره مند شود .
این خطا گرایش افراد در نسبت دادن موفقیت هایشان به ویژگی های ذاتی خود مانند استعداد یا بصیرت دارد. در حالی که غالبا ریشه شکست های خود را در عوامل بیرونی مانند شانس بد می دانند. این خطا یک پدیده شناختی است که موجب می شود افراد شکست های خود را به عوامل محیطی و موفقیت های خود را به عوامل ذاتی خود نسبت دهند (سایت بورس بازان)[۱]
در سرمایه گذاری، فرد مستعد بروز خطای خود اسنادی اوراق بهاداری خریداری کرده که قیمت آن بالا می رود، این امر را ناشی از زیرکی خود در زمینه سرمایه گذاری و تجارت می داند و در مقابل، زمانی که همین سرمایه گذار با افت قیمت مواجه می شود، این رخداد را به حساب شانس بد یا عامل دیگری که تقصیر سرمایه گذار نیست، می گذارد (همان منبع).
نگرش غیر عقلانی به موفقیت ها و شکست ها، از دو طریق به سرمایه گذاران آسیب می رساند. اول، عدم شناسایی ضعف ها و درک اشتباهات خود و دوم اعتماد بیش از اندازه و غیر واقع بینانه به زیرکی و شم تجاری و سرمایه گذاری خود که موجب سرمایه گذاری های غیر بهینه می شود. به طور خلاصه می توان پیامدهای این نوع خطا را در رفتار سرمایه گذاران به شکل زیر خلاصه نمود:
خود اسنادی می تواند منجر به این شود که برخی از سرمایه گذاران، خصوصاً آن هایی که موفقیت شرکت را به خاطر کمک شان در انتخاب مدیران اجرایی شرکت، اعضای هیئت مدیره و نظایر آن می دانند، پرتفوی غیر متنوعی داشته باشند. عملکرد یک سهم نباید به مهارت فرد نسبت داده شود. زیرا عوامل بسیاری از جمله شانس دراین میان دخیل است، از این رو تمرکز به سرمایه گذاری غیر متنوع می تواند ناشی از خود اسنادی باشد که باید از آن اجتناب ورزید (همان منبع).
[۱] www.boursbazan.com
با توجه به اینکه هدف اصلی این تحقیق بررسی تاثیر تبادل اطلاعات و تورش های رفتاری در توضیح رفتار توده ای می باشد. لذا نتایج پژوهش حاضر می تواند مورد استفاده تمامی سهامداران، سرمایه گذاران، دولت، اعتباردهندگان و صندوق های سرمایه گذاری، موسسات مالی و اعتباری واقع بشود. همچنین جامعه علمی و پژوهشی کشور می تواند از نتایج این تحقیق بهره مند شود .
اعتماد یک مفهوم چند بعدی است و ابعاد متفاوتی دارد. در متون مختلف معانی متفاوتی برای اعتماد عنوان شده است. اسونسون[۱] دست کم بیست معنی متفاوت از اعتماد که در متون مختلف آمده را ذکر کرده است از قبیل: اطمینان، قابلیت پیشبینی، توانمندی، شایستگی، تخصص، خیرخواهی، مدیریت باز، علاقه، پذیرش، واقعیت و… است. توجه به مفهوم اعتماد در خلال سالهای ۱۹۸۰ شروع به رشد کرد و این مفهوم از دیدگاههای مختلف مورد مطالعه قرار گرفت (پناهی، ۱۳۸۷).
شاو[۲] اعتماد را به اعتقاد داشتن به دیگران تعریف می کند؛ زیرا، برای رسیدن به خواسته های خود وابسته به دیگران هستیم (همان منبع، ص ۸۹).
محققین در بیان مفهوم «اعتماد» به زمینه های اجتماعی و شرایط یا اموری که تعیین کننده ی اعتماد هستند، توجه خاصی کرده اند. همه ی آن ها بر این باورند که اعتماد عبارت از نوعی تجربه ی دفاعی بین طرف های مختلف در هر نوع تعامل است. دفاعی که مستلزم تهدید و یا خطری از جانب رفتار دیگران نیست و در آن هیچ طرفی در تعامل خود با دیگران، از ضعف دیگران سوء استفاده نمی کند (همان منبع).
در تعصب اعتماد می توان به خطای فرا اعتمادی اشاره کرد که فرا اعتمادی یا اعتماد بیش از حد به خود در یک بیان کلی می تواند به عنوان یک اعتقاد بی اساس در مورد توانایی هایی شناختی، قضاوت ها و استدلال شهودی فرد خلاصه شود. افراد هم در مورد توانایی های خود در پیش بینی و هم در مورد دقت اطلاعاتی که در اختیار آنان قرار می گیرد، برآوردی بیش از اندازه دارند. همچنین در تخمین احتمالات، عملکردی ضعیف دارند و رویدادهایی را که حتمی می دانند، غالبا دارای احتمال وقوع بسیار کمتر از صد درصد است مردم اغلب خود را از آنچه واقعا هستند با هوش تر می پندارند و بر این باورند که اطلاعات بهتری نیز در اختیار دارند (داوری، ۱۳۹۰).
در بحث سرمایه گذاری، سرمایه گذاران بیش از اندازه به توانایی های خود اعتماد دارند. آنها احتمالات باریک بینانه ای را در پیش بینی ها اعمال می کنند. ریسک از دست دادن اصل سرمایه را کمتر از واقع برآورد می کنند. همچنین بیشتر سرمایه گذاران درمورد قضاوت های خود خیلی مطمئن هستند. اصولا افراد تمایل دارند که اعتماد زیادی به صحت و دقت قضاوت های خود داشته باشند .پیامد های خطای فرا اعتمادی منجر به اشتباهاتی در عر صه سرمایه گذاری می شود از جمله :
همین طور تعصب اعتماد بیانگر حالتی است که شخص سرمایه گذار بیش از اندازه به توانایی ها، استعداد ها و استدلال های خود اطمینان دارد و بسیاری از رویدادها را حتمی الوقوع می داند، ولی در عمل پدیده مورد نظر اتفاق نمی افتد. همچنین فرد در مورد دقت اطلاعاتی که در اختیار دارد، اطمینان بیش از اندازه ای دارند. زمانی که افراد اطلاعات بیشتری در مورد یک موقعیت بدست می آورند، صحت و دقت قضاوت هایشان احتمالا افزایش نمی یابد، بلکه اعتماد بیش از حد آن ها به طور نادرستی افزایش می یابد (میرزابیاتی، ۱۳۹۱).
[۱] Essonson
[۲] Show
با توجه به اینکه هدف اصلی این تحقیق بررسی تاثیر تبادل اطلاعات و تورش های رفتاری در توضیح رفتار توده ای می باشد. لذا نتایج پژوهش حاضر می تواند مورد استفاده تمامی سهامداران، سرمایه گذاران، دولت، اعتباردهندگان و صندوق های سرمایه گذاری، موسسات مالی و اعتباری واقع بشود. همچنین جامعه علمی و پژوهشی کشور می تواند از نتایج این تحقیق بهره مند شود .
اطّلاعات به مفهومی که در طول علم (آگاهی) و علم تجربی (دانش) به کار می رود، می پردازد. برای دیگر کاربردها اطلاعات (ابهامزدایی) را ببینید. اطّلاعات یا آگاهی در کوتاه ترین تعریف، “دادههای پردازش شده” است. داده ها مواد خام بالقوه معنی داری هستند که ما آن ها را در راستای شناختن و فهمیدن و حتی تفسیر چیزها، کالاها، رویدادها یا هرگونه هستی ای که در جهان واقعیت و یا دنیای خیال یافت می شوند، به واسطه روش های پژوهشی، ابزارهای شناختی مانند دستگاه زبان، احساسات پنچ گانه، ذهن و مغز و حتی تجربه خود به دست می آوریم. اطلاعات، آگاهی های به دست آمده از عنصرها و رویدادهای جهان هستی است. به زبان محدود تکنیکی، مجموعه ای از نمادهای زبانی معنی دار و پیوسته درباره موجودات است (صدقی خوراسگانی، ۱۳۹۰).
اطلاعات در زبان انگلیسی از نظمی ساختاری و ذاتی خبر می دهد. از منظر فلسفه، اطّلاعات مفهومی چندشکلی[۱] و چندمعنایی[۲] است. اما درباره مفهوم اطلاعات و ارتباطات تاکنون تعریفی دقیق و رسمی ارائه نشده است. متخصصان حوزههای مختلف اغلب کوشیدهاند جلوهها و ویژگی های این پدیدهها را تا آنجا که به حوزههای تخصصی آنها مربوط میشود، تعیین کنند. از این رو صاحبنظران این پدیدهها را در قلمروهای ریاضیات، زبانشناسی، اقتصاد، روانشناسی، ارتباطات و… مطالعه و تحلیل کرده و ویژگی های متفاوتی برای آنها برشمردهاند. بسیاری، اطلاعات را گاه به پدیدههای نسبتاً آشنای دیگری تشبیه کردهاند که بارزترین آنها تشبیه اطلاعات به «ماده» و «انرژی» است. به همین دلیل «اطلاعات» را به جای اصطلاح «انرژی» دانستهاند. با توجه به واژهنامههای انگلیسی و ریشه لغوی «اطلاع» در زبان فرانسه و لاتین، به تحول واژه اطلاع یا خبر اشاره میشود.
بیتردید، پژوهش های فراوانی درباره مفهوم اطلاعات صورت گرفته، امّا تعریفی جامع و مانع که مورد قبول متخصصان رشتههای مختلف علوم باشد، تاکنون ارائه نشده است (سایت ویکی پدیا[۳]).
پردازش اطلاعات محرمانه و فعالیتهای گسترده سرمایهگذاران همیشه تعیینکننده مهم عرضه و تقاضا برای اطلاعات در یک اقتصاد بوده است (ورس چیا[۴]، به نقل از بوشمن و همکاران، ۲۰۰۱).
برحسب روشی که اطلاعات محرمانه به دیگران منتقل میشود، میتوان سه سیستم اطلاعاتی در نظر گرفت. اولین سیستم اطلاعاتی عبارت از کسب اطلاعات محرمانه و انتقال مستقیم آن به دیگران توسط تحلیلگران مالی است؛ تحلیل گران مالی در پردازش و تفسیر اطلاعات اضافی دیگری که از طریق گفتگو با مدیران، تهیهکنندگان، مشتریان و… یک شرکت بهدست میآید متخصص میباشند. همه این فعالیتها، کسب اطلاعات محرمانه محسوب میشود (همان منبع).
به واسطه این فعالیتها مجموعه اطلاعات عملکرد و دورنمای یک شرکت از طریق گزارشات تحلیلگر و توصیههای سهام فراهم میشود هر چقدر تعداد تحلیلگران پیگیر یک شرکت بیشتر باشد، اطلاعات کسبشده معتبرتر است (چانگ[۵] و همکاران، ۲۰۰۰).
در سیستم اطلاعاتی دیگر، عبارتند از جمعآوری اطلاعات داخلی، پردازش و فعالیتهای معاملاتی دارندگان اطلاعات محرمانه[۶] خودیها و سرمایهگذاران نهادی نسبتاً خبره. اگرچه معمولاً کلیه اطلاعات بهدست آمده و پردازششده توسط خودیها و سرمایهگذاران نهادی برای عموم گزارش نمیشود، به واسطه تصمیمات خرید و فروش آنها، ارزش محرمانه اطلاعات در قیمت سهام جمع میشود و اطلاعات خاص شرکت بهوسیله قیمت سهام به عموم انتقال مییابد. در اینجا شفافیت شرکت با فعالیتهای سرمایهگذاران نهادی رابطه مستقیم و با فعالیتهای دارندگان اطلاعات محرمانه ارتباط عکس دارد. منع قانونی داد و ستد متکی به اطلاعات نهائی به شفافیت بیشتر منتهی میشود (بهاتاچاریا[۷] و همکاران به نقل از بوشمن و همکاران، ۲۰۰۱).
[۱] polymorphic
[۲] polysemantic
[۳] www.en.wikipedia.org
[۴] Worth Chia
[۵] Chang
[۶] Insider
[۷] Bhattacharya
با توجه به اینکه هدف اصلی این تحقیق بررسی تاثیر تبادل اطلاعات و تورش های رفتاری در توضیح رفتار توده ای می باشد. لذا نتایج پژوهش حاضر می تواند مورد استفاده تمامی سهامداران، سرمایه گذاران، دولت، اعتباردهندگان و صندوق های سرمایه گذاری، موسسات مالی و اعتباری واقع بشود. همچنین جامعه علمی و پژوهشی کشور می تواند از نتایج این تحقیق بهره مند شود .